äãáù äîúå÷ ùáéï îåöøé äãáåøä* îàú ôøåô' àáùìåí îæøçé "àÁëÌÈì áðé ãáù ëé èåá"
(îùìé ëã, éâ)
áéï äîúðåú ùäîìéõ éò÷á ìáðéå ì÷çú òîäí ëàùø éøãå ìéåñó áîöøéí äéä âí ãáù: "å÷çå îæîøú äàøõ áëìéëí åäåøéãå ìàéù îðçä îòè öÃøé åîòè ãáù ðëÉàú åìÉè, áèðéí åù÷ãéí" (áøàùéú îâ, éà).
æàú åòåã: àâãä áøéèéú îñôøú ùäéðùåó åäçúìúåì äìëå àì äéí áñéøä éôäôéä åéø÷ø÷ä åì÷çå òîí äøáä îòåú ùì ëñó áöøåøåú ùì çîù ìéøåú ùèøìéðâ åîòè ãáù.
äãáù (Honey) äåà äîåÌëÌø áéåúø, äùéîåùé áéåúø åäðôåõ áéåúø áòåìí î÷ãîú ãðä, áéï äîåöøéí äèáòééí ùäàãí òùä åòåùä áäí ùéîåù.
îñáéá ìãáù ðø÷îå àâãåú, ñéôåøéí, îùìéí, ñîìéí, àîåðåú åîðäâéí áäé÷ó ùàéï ìå àç åøÅò áéï îåöøé äîæåï äàçøéí.
äîìä ãÆáÆù ôéøåùä áòøáéú úîøéí. áùçø ääéñèåøéä ëàùø ãåÌáÌø òì ãáù äëååðä äéúä ìðåæì îú÷ú÷ îúîøéí. æàú îëÌéåÈï ùäúîøéí äí äôøé äîúå÷ áéåúø ùàðå îëéøéí. áùáòú äîéðéí ùáäí äúáøëä àøõ éùøàì ("àøõ çèä åùòÉøä, åâôï åúàðä åøîåï, àøõ æéú ùîï åãáù" ãáøéí ç, ç), áöééðå ãáù äúëååï äëúåá ìúîø.
ìëï ãáù äãáåøéí ÷éáì àú äùí ãáù áò÷áåú îúé÷åúå äøÇáÌä. ëê ùáëúåáéí ä÷ãåîéí ÷øàå áùí ãáù ìëì ðåæì îúå÷ ùäåëï òì éãé äàãí îîéöé ôéøåú ùåðéí (åìà ø÷ îúîøéí). ëê ãéáøå òì ãáù îúîøéí, îúàðéí, îçøåáéí, åîôéøåú îúå÷éí åòñéñééí àçøéí.
òí äæîï, ø÷ ãáù äãáåøéí ðåúø òí äùí ãáù. ëéåí, îåâãø ãáù òì éãé îëåï äú÷ðéí äéùøàìé áæå äìùåï: "çåîø èáòé äîåô÷ îöåó-ôøçéí òì éãé ãáåøú äãáù áéòøåú (çìåú ãáù), åäðøãä îäï áëåç öðèøéôåâìé àå áëåç äëáéãä". îñúáø ùäãáù äåà äéãåò, äðç÷ø åäùéîåùé áéåúø îáÌÅéï îåöøé äëååøú. ìôðéðå îåöø èáòé ùàéï ùðé ìå áúáì áúôåöä, áäé÷ó äùéîåù åáçéé äîãó äàøåëéí áéåúø ùìå: àìôé ùðéí! ___________
* îàîø æä äåà ôø÷ îñôøå ùì äîçáø "îäãáù åòã äòå÷õ", ùøàä àåø áäåöàú çåúí äæäá. àîåðåú åùéîåùéí ä÷ùåøéí ìãáù áøàé ääéñèåøéä ùì äòîéí
ìôðéðå ì÷è ðáçø îùì äòîéí áäúéçñ ìãáù:
äéëøåú äàãí òí äãáù äçìä òåã áú÷åôä äôøäéñèåøéú. òãåéåú àçãåú îöáéòåú òì ëê, ëùäáåìèåú áéðéäï, îöéàú öéåøé ÷éø áîòøåú áîæøç ñôøã åáæéîáÌÇáÌÀåÆä (ìùòáø øåãæéä), ùáäí ðøàéí áðé àãí òñå÷éí á"ùåã" ãáù îúåê ðçéìé ôøà. âéì äöéåøéí ðàîã áë-15,000 ùðä.
áîéúåìåâéåú ùì òîéí ùåðéí, äéä äãáù îåöø î÷åãù ä÷ùø äãå÷ ìàìéí äùåðéí.
áñéôåøé äàâãåú ùì éååï åøåîé äãáù, àå îàëìéí äîëéìéí ãáù, äí äîæåï ùîîðå ðéæåðå äàìéí. àâãä éååðéú îñôøú ùæÅàåÌñ, àáé äàìéí, âåÌãì òì ãáù. äîùåøø äéååðé äòéååø äåîøåñ, ðúï ìæàåñ àú äëéðåé "àÆñÆðÆñ" ùôéøåùå îìê äãáåøéí. ä÷ùø áéï æàåñ ìãáåøéí äåðöç áîèáòåú éååðééí øáéí.
á÷ùø ìùí àñðñ, éùðä òåáãä îòðééðú ä÷ùåøä ìäéñèåøéä äéäåãéú. ëú äàéñééí ùçéúä áàøõ, áîãáø éäåãä (150 ìôðé äñôéøä 70 ìñôéøä), ð÷øàä áéååðéú áùí àñðñ. ÷ééîú äùòøä ùäùí îòéã òì äòåáãä ùäúòñ÷å áëååøðåú.
îñôø àìéí áîéúåìåâéä äéååðéú öåéøå áãîåú ãáåøéí àå á÷ùø àúï. àÇøÀèÅîÄéñ, àìú äéøç, öåéøä ëãáåøä. àÅøåñ, àì äàäáä, úåàø ôòîéí øáåú áöåøä ñåúøú, âí ëâåðá ãáù åâí ëîâï äãáåøéí.
áôôéøåñéí îîöøéí, ùî÷åøí 3,500-2,600 ùðéí ìôðé äñôéøä, îåæëø äãáù îàåú ôòîéí. áàçã äôôéøåñéí ðîöàå 900 îøùîé úøåôåú, ëçöé îäï äëéìå ãáù ëîøëéá òé÷øé. äùéîåù áãáù äåæëø áòé÷ø ìèéôåì áôöòéí ùåðéí, áîçìåú ëáã, ëìéåú, ÷éáä, îòééí, ùáøé òöîåú åèéôåç äòåø.
ùéø îöøé, ùäúâìä òì ôôéøåñ áîöøéí, îöééï ùî÷åøå ùì äãáù äåà áùîéí.
ääéñèåøéåï äéååðé ôìåÉèøëåÌñ (45-120 ìñôéøä) îúàø àú äãáù ë"øåÉ÷ ëåëáéí" (Salivia Sidernum).
áäåãå ÷ééîú àîåðä ùäãáù î÷åøå äåà îï äéøç. áùôú ääéðãå ôéøåùå ùì äéøç (Medhukara) äåà "ðåúï ãáù". äãáø ðâæø îùîå ùì äãáù: Madhu.
äãáù ð÷øà Madhu áëì äùôåú ääéðãå-àéøåôéåú: øåñéú, ôåìðéú, äåãéú, ðôàìéú, àøîðéú, åòåã.
àîåðä âøîðéú îäîàä äçîù-òùøä éåãòú ìñôø ùäéøç äåà ìîòùä ëåñ âãåìä äîìàä áãáù åá"ééï äãáù" (Mead) åäëåëáéí àéðí àìà ðçéìé äãáåøéí.
âí áéîéðå ÷åøàéí äáÌåÌùÀîÅðéí áàôøé÷ä ìãáù áùí "îé äéøç".
áéååï, äéôå÷øèñ, âãåì øåôàé éååï ùî÷åáì ìøàåúå ëéåí ë"àáé äøôåàä", äéä èáòåðé åðéæåï îãáù. äåà äëéø àú äãáù ëîåöø èáòé áòì òøê áøéàåúé øá îàåã. éãåò ùäéôå÷øèñ äàøéê éîéí åîú áâéì îåôìâ ùì 107 ùðéí.
áñôøé ä÷åãù ùì äîåñìîéí äãáù îåæëø îñôø øá ùì ôòîéí. áàçú îäï îÇèéó îåçîã: "ãáù äåà äîøôà ìëì îçìåú äâåó åä÷åøàï äåà îøôà ìëì îçìåú äðôù. äéèéá òöîê òì éãé ùéîåù á÷åøàï åáãáù".
áòøáéú îåÌëÌø äôúâí: "éåÉí òÇñÇì éåÉí áÌÇñÇì", ùúøâåîå "éåí ãáù åéåí áöì" åîùîòåúå úäôåëåú äçééí: ôòí èåá åôòí øò, ôòí ÷ì åôòí ÷ùä, ëàùø äãáù îñîì àú äèåá, äéôä åäîúå÷.
äøåîàéí, ùäëéøå áñâåìåú äãáù, àîøå: "îùç àú àéáøéê äçéöåðééí áùîï åàú äôðéîééí áãáù".
òåã áú÷åôú øåîé, äîãòï äéãåò ôÆìÄéðÄé ðäâ ìåîø: "îãé éåí ùÑÀúÅä ëåñéú ãáù äåà îð÷ä àú äâåó åùåîø òì äáøéàåú".
àîåðä äçåá÷ú òåìí äéà ùàëéìú ãáù áîùê çåãù éîéí (30 éåí) ìàçø äçúåðä îáèéçä çééí îúå÷éí, ùèåôé àäáä åäáðä. æàú åòåã: äãáø îçæ÷ àú àåðå ùì äâáø åàú ôåøéåúä ùì äàùä. îëéåï ùùìåùéí éåí ñåâøéí îòâì ùì éÆøÈç, äøé ùäú÷åôä äæàú ð÷øàú áùí "éøç ãáù" "Honey Moon". äàîåðä äùìèú èåòðú ùîä ùðòùä áéøç äãáù îîùéê ìäú÷ééí ìàåøê ëì éîé çéé äæåâ. àëï àîåðä ùëãàé ìäéùòï òìéä...
àîåðä àçøú äéà ùì ùáèé äèÆáÀèåÉðÄéí áâøîðéä. äí äéå îëéðéí ééï îãáù, àåúå ðäâå ìúú ìæåâ ìùúåú îãé éåí çåãù éîéí ìàçø ðéùåàéäí. åäëì ìîæì èåá åìçééí îúå÷éí. åàåìé îëàï äùí "éøç ãáù"(?)
îù÷ä äãáù ùéîù áî÷øéí ìà îòèéí âí ìçéæå÷ ëåç äâáøà àó ììà ùåí ÷ùø ìçúåðä. ääéñèåøéä îñôøú òì äîöáéà àÇèÄéìÈä ääåÌðÄé ùäéä îåäì ãáù áçìá ñåñåú åùåúä îîðå îãé éåí áéåîå. æàú ðäâ ìòùåú ìôðé ùôðä ìàåðñ äðùéí äéåîé ùìå. àôùø ìåîø ùìôçåú îáçéðä æå äåà äéä ùøåé áéøç ãáù ðöçé... éù âåøñéí ùãáù åéøç îñîìéí àú äçééí. ëùí ùäéøç îúîìà åàçø ëê ÷èÅï, ðòìí åùåá çåæø çìéìä, ëê âí çéé äðéùåàéï: áúçéìä äëì îúå÷ ëãáù ("éøç äãáù") åàçø ëê àöì îñôø ìà ÷èï ùì æåâåú ðùåàéí äàäáä, ä÷ùø, àéëåú äçééí åääøîåðéä ùáéï áðé äæåâ ðçìùéí åàçø ëê ùåá îúçæ÷éí: òöîúí âãìä å÷èÅðä áîçæåøéåÌú ëéøç.
ôøè îòðééï äåà, ùàæøçé àøöåú äáøéú ðåäâéí ì÷øåà ìðùåúéäï áùí äçéáä: "My Honey" "ãåáùðéú ùìé" åàåìé æä îëéåï ùáâéîèøéä ãáù = 306 = àùä...
úôåöú òðó äëååøðåú äéúä úîéã øçáä áëì øçáé äòåìí. îòðééï ìöééï ùëàùø äôéðé÷éí äâéòå ìáøéèðéä äí äúøùîå îîîãé úôåöú òðó äëååøðåú áàé äáøéèé å÷øàå ìáøéèðéä áùí: "àé äãáù".
îðäâé òîéí ä÷ùåøéí áãáù
îðäâéí ùåðéí äîòåâðéí áàîåðåú, çåá÷éí òåìí áîä ù÷ùåø ìãáù. îðäâéí àìä îòåâðéí áàéëåúå ùì äãáù îáçéðä úæåðúéú, áøéàåúéú, åëï ò÷á îúé÷åúå åèòîå äîòåãï. àìä ÷ùåøéí áøåá äî÷øéí ìàéøåòéí çùåáéí áçéé äàãí: ìéãä, ðéùåàéï åîååú.
ìéãä
îðäâ ðôåõ á÷øá éäåãé âìéöéä áîàä äúùò-òùøä ìùéí éòøú ãáù áòøéñú äúéðå÷ ìôðé ùäåëðñ àìéä, åæàú ëîåáï ìîæì èåá.
á÷øá îñôø òîéí åëúåú ðäåâ ùäàá îåøç àú ùôúé áðå äøê äðåìã áãáù åàæ ÷åøà ìå áùí ùðéúï ìå.
éäåãé úéîï ðäâå ìäàëéì îñôø éîéí àçø äìéãä àú äéåìãú áîàëìéí àéëåúééí ùäëéìå çéèä îáåùìú (äÇøÄéù) äîúåáìú áçîàä îæå÷÷ú (ñÇîÀðÆä) åáãáù. ìëì àçã îîøëéáé úôøéè æä çùéáåú åòøê áøéàåúé, åäëì òì îðú ùäéåìãú úúçæ÷ ìàçø úäìéê ääøéåï åäìéãä òöîä åúâáéø àú úôå÷ú äçìá.
ìîåúø ìöééï ùúôøéè æä äéä âí äîæåï ùäåâù ìîá÷øé äéåìãú. çùéáåúå åñîìéåúå ùì äãáù áéï îøëéáé ääøéù áøåøä ìéåìãú åìéÌÄìåã.
ðéùåàéï
áôøñ: éù ÷áåöåú àúðéåú àùø ì÷øàú è÷ñ äàéøåñéï äéå ðåäâåú ìäëéï ùáòä òîåãéí äøååÌééí áãáù åìéãí ÷òøåú äîëéìåú ãáù, ñåëø åãáøé îúé÷ä áúåê ëì ãáøé îúé÷ä àìä äéå îðéçéí àú äðãåðéä. àú ëì äëáåÌãä äéå ðåùàéí áúäìåëä îáéú äëìä ìáéú äçúï.
áàåúä òãä áòøá äàéøåñéï äéå ðåúðéí ìæåâ äîàåùø ÷òøú ãáù òí ù÷ãéí. äãáù ñîì ìçééí îúå÷éí åäù÷ãéí òìéäí àîø äøîá"í: ("äîùåáçéí áôéøåú àøöðå") ìçééí àéëåúééí.
áôéðìðã: ëåùø äîùéëä åäæéååÌâ ùì äãáù áåìèéí áàîåðä äôéðéú äáàä: "àí úàôä áçåøä òåâú ãáù áçâ äîåìã åúùîåø àåúä áîéèúä ìîùê äìéìä åìàçø úéúï ôøåñä ìàäåá ìáä, îåáèç ùééùàø ðàîï ìä ëì çééå"...
áäåãå: éù ÷áåöåú àúðéåú ùàöìï ÷ééîéí ôåìçðé àäáä ù÷ùåøéí ìãáù: äçúï àåîø ìëìä ìàçø ùðù÷ ìä áôéä: "äãéáåø äéåöà îâøåðé äåà äãáù... ãáù äãáåøä äðåæì îôé åòì ùéðÇé îñîì àú äùìåí".
éù áäåãå áðé ëúåú äîåøçéí àú âåôä ùì äëìä ìôðé äçúåðä áãáù ëáøëä ìçééí îúå÷éí åîàåùøéí.
áîøå÷å: áðéâåã ìäåãå, ùí éùðí ùáèéí àùø ðäâå ìîøåç àú âåó äëìä, ðäâå ëàï ìèôì áçúï. àú äçúï ãàâå ìäìòéè áãáù îúåê äàîåðä ùãáù îçæ÷ àú ëåç äâáøà. åîä àí ìà àåðå äîéðé äåà äòé÷ø ùòîå çúï öøéê ìäâéò ìçúåðúå?...
îååú
éù ùîùúîùéí áãáù áè÷ñé ÷áåøä àöì îñôø òîéí. áîöøéí áú÷åôú äôøòåðéí, áñéï åáéååï ùîå ãáù ìéã âåôú äîú ëãé ùéùîù ìå ëîæåï øàùåï áøâò ùéùåá ìçééí. áôéøîéãåú áîöøéí ìéã âåôåú äôøòåðéí ðîöàå ëìéí äîëéìéí ãáù (ùðùîø áàéëåúå áîùê àìôé ùðéí!).
äãáåøä, äëååøú åäãáù òì ôé ääìëä åäîñåøú äéäåãéú
äéäãåú ä÷ãéùä ìà îòè úùåîú ìá ìðåùà äãáåøä, äëååøú åäãáù, àí îáçéðú äçùéáåú äîòùéú åàí îáçéðú äñîìéåú. ìäìï îñôø äúéçñåéåú ðáçøåú:
äãáåøä çÆø÷ èîà, ùàñåø áàëéìä, àê ãÄáÌùä èäåø. æàú îäèòí ëé àéï äãáù ðåöø áúåê âåôä (ëçìá), ëé àí îöåó-äôøçéí åîëéì àú äîøëéáéí äëéîééí åäàðøâèééí ùì äöîç. äãáåøä àéðä îîöä ãáø îîøëéáéä àì äãáù.
æô÷ äãáåøä îùîù ø÷ ë"îçñï æîðé" ìöåøó äôøçéí, àåúå îÀøé÷ä äãáåøä åîàçñðú áúàé äëååøú åîîðå ðåöø äãáù. ôñé÷åú áðåùà æä:
"ãáù ãáåøéí, àó òì ôé ùäåà áà îáòì çééí èîà, îåúø áàëéìä, åàéï áå îùåí ëì äéåöà îï äèîà èîà, îôðé ùäãáåøéí îëðéñåú àåúå ìâåôï åàéï îîöåú àåúï îâåôï" (øîá"í, îàëìåú àñåøåú â, â).
"îôðé îä àîøå ãáù ãáåøéí îåúø? îôðé ùîëðéñéí àåúå ìâåôå åàéðå îîöåú àåúå îâåôï" (áëåøåú æ ò"á).
äîòìä (äúëåðä äçéåáéú) ùèäåø (äãáù) äéåöà îèîà (äãáåøä) æåäé àçú îîòìåúéä åî÷ãåùúä ùì àøõ éùøàì, ùòìéä ðàîø "àøõ æáú çìá åãáù". îàøõ ùáÌäÌ çéå òåáãé àìéìéí éöàå îòìåúéä å÷ãåùúä ùòåèôú åîìååä àú àøõ éùøàì îàæ äéåúä îåøùú äòí äéäåãé.
äãáåøéí çåáøåú éçãéå åáåðåú àú áúéäï (äúàéí áëååøú) æä ìöã æä. ìà ðîöà áéú ùì àçú îäï âãåì îùì çáøúä. áúéäï æäéí. áëê øåàä äéäãåú øîæ ìàçåæú áøåàé òåìí åìäñúô÷åú áîåòè ëôé äöåøê äîéðéîìé ìöøëéå äâùîééí ùì äàãí, ìà ìøãåó àú äîåúøåú. åæä îä ùáé÷ù éò÷á àáéðå îäàìåäéí: "åùîøðé áãøê äæä àòùø àðÉëé äåìê åðúï ìé ìçí ìàëÉì åáâã ììáÌÉù" (áøàùéú ëç, ë) ëì äùàø îéåúøåú.
äëååøú òùåéä úàéí úàéí. äãáåøéí àéðï îùàéøåú áéï ãåôï ìãåôï çìì øé÷ ìáèìä åììà ùéîåù, åòì ëï äúàéí îùåùéí åìà òâìâìéí. åëê äúåøä äéà ùìîä ììà çñøåï ùì ãáø àçã ìáèìä. òì ëï ðàîø áñôø ãáøéí Ñ(ìá, îæ): "ëé ìà ãáø øÅ÷ äåà îëí".
çúéîú äúàéí áãåðâ äéà ãøê ìîðéòú òéï äøò å÷ðàä îàìä ùçñøéí ìäí ãáøéí àéëåúééí åîåòéìéí ëãáù. åòì ëê ðàîø: "ëì îä ùîëåñä àéï äòéï ùåìèú áå" (ñåèä ìå ò"á).
öáòå ùì äãáù ëöáò äæäá, ðåèä ìàãîåîéåú. àìä öáòéí äîñîìéí àú äâáåøä. äãáø ãåîä ìúåøä, ùâí äéà ááçéðú äâáåøä.
äãáù, äéãåò áàéëåúå äâáåää, ðåöø ìàçø äù÷òú òáåãä ÷ùä åîôøëú ùì äãáåøä åäãáø îæëéø ùàãí çééá ìòáåã ÷ùä òì îðú ì÷ééí àú òöîå åòì ëê ðàîø: "áæòú àôéê úàëì ìçí" (áøàùéú â, éè).
àçú äîúðåú ùäîìéõ éò÷á ìáðéå ì÷çú òîäí ëàùø éøãå ìéåñó áîöøéí: "÷çå îæîøú äàøõ áëìéëí åäåøéãå ìàéù îðçä îòè öÃøé åîòè ãáù, ðëàú åìÉè, áèðéí åù÷ãéí" (áøàùéú îâ, éà).
ãáù åçìá ðùæøå îñôø ôòîéí éçãéå ëîåöøéí áòìé àéëåú åòøëéåú âáåää. ëîä îåáàåú: äàøõ äîåáèçú úåàøä îñôø ôòîéí ë"àøõ æáú çìá åãáù" (åé÷øà ë, ëã, åáî÷åîåú àçøéí áúåøä). àê ëáø öåéï ùãáù ëàï òðéðå ðåæì îúå÷ îúîøéí. ùëï àøõ éùøàì äúáøëä áùáòä ñåâéí ùì âéãåìéí îåáçøéí, åäúîø äåà àçã îùáòú äîéðéí ùáäí äúáøëä àøõ éùøàì.
áùéø äùéøéí (ã, éà) îöåéï: "ðÉôú úèÉôðä ùôúåúéê ëìä, ãáù åçìá úçú ìùåðê åøéç ùÒÇìîÉúéê ëøéç ìáðåï".
âí ãáù åçîàä ðùæøå îñôø ôòîéí ëîåöøéí òøëééí:
ëîä îåáàåú:
"åãáù åçîàä åöàï åùÑÀôåÉú á÷ø äâéùå ìãåã" (ùîåàì á' éæ, ëè).
"ðäøé ðçìé ãáù åçîàä" (àéåá ë, éæ).
ëåçå ùì éäåðúï ùá àìéå ëàùø àëì ãáù: "åéàîø éäåðúï øàå ðà ëé àÉøå òéðé ëé èòîúé îòè ãáù äæä" (ùîåàì à' éã, ëè).
äçëí áàãí, ùìîä äîìê, äîìéõ òì äãáù: "àÁëÈì áðé ãáù ëé èåá" (îùìé ëã, éâ) åáàåúå ñôø îùìé ðàîø: "àÈëÉì ãáù äøáÌåÉú ìà èåá" (îùìé ëä, ëæ), åòåã ðàîø "ãáù îöàú àÁëÉì ãÌÇéÌÆêÈ ôï úÌÄùÒÀáÌÈòÆðå åä÷àúå" (îùìé ëä, èæ).
îùîò, îåîìõ ìàëåì ãáù áëîåú ñáéøä åììà äâæîä. äãáø ðëåï ëîå ëì ãáø àçø áçééí ùéù ìäéîðò îìäâæéí áå, ùëï "äãøê äîîåöòú" (îåùâ ùèáò äøîá"í) äéà äàéãéàìéú åäîåîìöú áëì îñâøåú çééå ùì äàãí.
ãáøé çëîä úåàøå ëãáù: "öåÌó ãáù àîøé ðÉòí îúå÷ ìðôù åîøôà ìòöí" (îùìé èæ, ëã).
îåöø èòéí ÷éáì öéåï ùì òøê äîúå÷ ëãáù: "åèòîå ëöôéçú áãáù" (ùîåú èæ, ìà) åáùéø äùéøéí (ã, éà) îöåéï: "ðÉôÅú úÌÄèÌÉôÀðÈä ùÒÄôúåÉúÇéê ëìä ãáù åçìá úçú ìùåðê åøéç ùÒÇìÀîÉúÇéÄêÀ ëøéç ìáðåï".
áú÷åôú äðáéàéí äãáù äéä ðñçø áéï äîãéðåú. áñôø éçæ÷àì (ëæ, éæ) îöåéï äãáù ëàçã îäîåöøéí ùäúáøëä áäí éäåãä åàøõ éùøàì: "éäåãä åàøõ éùøàì äîä øÉëìéê áçÄèé îÄðéú åôðâ åãáù åùîï åöøé ðúðå îòøáê".
ôøè ìòøëå äúæåðúé ìãáù äéä ùéîåù "çéøåí" ìèéôåì ðôùé ìîé ùàçæúåÌ øåç øòä (áåìîåñ), åòì ëê ðàîø áâîøà (éåîà ôâ ò"á): "úðå øáðï: îé ùàçæå áåìîåñ îàëéìéï àåúå ãáù ùäãáø åëì îéðé îúé÷ä îàéøéï îàåø òéðéå ùì àãí. åàó òì ôé ùàéï øàéä ìãáø æëø ìãáø 'øàå ðà ëé àÉøå òéðé ëé èòîúé îòè ãáù äæä'. åîàé àó òì ôé ùàéï øàÈéä ìãáø ãäúí ìàå áåìîåñ àçæéäÌ. àîø àáéé: ìà ùðå àìà ìàçø àëéìä, àáì ÷åãí àëéìä îÄâÀøÇø âÈøÅéø (îáéà úéàáåï äòøä ùìé à"î), ãëúéá (ùîåàì à' ì, éà-éá): 'åéîöàå àéù îöøé áùãä åé÷çå àÉúå àì ãåã åéúðå ìå ìçí åéàëì åéù÷Ëäå îéí åéúðå ìå ôìç ãáìä åùðé öÄîË÷éí åéàëì åúùá øåçå àìéå ëé ìà àëì ìçí åìà ùúä îéí ùìùä éîéí åùìùä ìéìåú' àîø øáé ðçîï àîø ùîåàì: îé ùàçæå áåìîåñ îàëéìéï àåúå àÇìéÈä áãáù (áùø ùÑÈîÆï áãáù äòøä ùìé à"î). øá äåðà áøÅéäÌ ãøá éäåùò àîø: àó ñåìú ð÷éä áãáù. øá ôÌÇôÌÈà àîø: àôéìå ÷îçé ãùòøé áãÄáÀùÈà".
îòðééðú äúéçñåúå äæäéøä ùì äøîá"í ìãáù. ðáéà ùúééí îîåÌáàåúéå:
"äãáù åäééï øò ì÷èðéí åéôä ìæ÷ðéí" (îùðä úåøä, ñôø äîãò, äìëåú ãòåú, ã, éá).
"åãáù îæåï èåá ìæ÷ðéí åøò ìáçåøéí, ëì ùëï ìîé ùîæâå çí,ëé éîäø ìäùúðåú îøéøä àãåîä" (äðäâú äáøéàåú, ùòø øàùåï, 9).
áçâéí åáîåòãéí éäåãééí ÷ééîéí îðäâéí ùåðéí ä÷ùåøéí ìãáù. äáåìèéí ùáäí:
ëîä ãåâîåú:
àëéìú úôåç áãáù áøàù äùðä àéçåìéí ìùðä èåáä åîúå÷ä.
ãáù áòåâåú áçâ îúï úåøä (çâ äùáåòåú) òãåú ìàéëåúä ùì äúåøä.
áú÷åôä ä÷ãåîä ðäâ äàãí ìäùúîù áãáù áîéöé ôéøåú àå áôéøåú òöîí ìùí äîú÷ú îù÷àåú àå îàëìéí. äé÷ó äùéîåù áãáù äöèîöí òí äëðñú äùéîåù áñåëø ìáï.
åëáø àîøðå áâéîèøéä: ãáù = 306 = àùä... öà åìîã!...
öåó äôøçéí äðÆ÷ÀèÈø î÷åø úòùééú äãáù áëååøú
òí äåôòú äôøéçä îúçéì ä"îáöò" äòåðúé ùì äãáåøéí, åäåà äëðú ãáù îöåó-äôøçéí. æäå ôøåé÷è àãéø îîãéí. àéï äåà ðòùä áîöá ùì øòá, àìà îúåê úçåùä ùéù öåøê ìàâåø ãáù î÷åø àðøâéä ìæîðéí ÷ùéí áãøê ëìì ìòåðä ä÷øä, ìçåøó.
öåó-äôøçéí äðÆ÷ÀèÈø (Nectar) îäååä àú "çåîø äâìí" ùîîðå îëéðä äãáåøä àú äãáù.
äøëáå äëéîé ùì äð÷èø àåôééðé ìñåâ äöîç, åúìåé âí áîé÷åí äâéàåâøôé, áñåâ ä÷ø÷ò åáîæâ äàåéø. àéï ùðé ñåâé ð÷èø æäéí åìëï àéï âí ùðé ñåâé ãáù äæäéí áäøëáí äëéîé.
äð÷èø îùîù ëî÷åø äãáù äòé÷øé áúòùééú äãáù áøçáé äòåìí. äåà îåôøù áöîç îáìåèåú îñåéîåú áàæåøé äôøéçä ùì äöîç äð÷øàéí áùí öåÌôÈðÄéí. äöåó äèøé áãøê ëìì ù÷åó åîú÷ú÷. äåà îëéì ñåëøéí áèååç øçá ùì øéëåæéí ùðò áéï 3% ì-87%, çåîöåú àåøâðéåú, åéèîéðéí, îéðøìéí, çåîøé öáò (ôÌÄéâîÆðÀèÄéí), çåîøéí àÂøåÉîÈèééí åîøëéáéí ëéîééí àçøéí äééçåãééí ìöåó-äôøçéí.
äð÷èø áãøê ëìì çåîöé (6.4-2.7 pH), àê éù âí ùäåà áñéñé (òã ì-9.1 pH). áøåá ñåâé äð÷èø øåá äñåëøéí äí çã-ñåëøéí: ôøå÷èåæ (ñåëø ôéøåú) åâìå÷åæ (ñåëø òðáéí). îöåééí áå îòè ãå-ñåëøéí (ñåëøåæ äìà äåà äñåëø äìáï) åîìèåæ (ñåëø äìÆúÆú).
àê éù ñåâéí ìà øáéí ùì ð÷èø äîëéìéí ñåëøåæ áøéëåæ âáåä äîùúååä ìøéëåæ äôøå÷èåæ åäâìå÷åæ. àåìí àôùø ì÷áåò ùøåá äãáùéí îåô÷éí îñåâé ð÷èø äîëéìéí çã-ñåëøéí ëîøëéá ñåëøé òé÷øé.
àéñåó äð÷èø òì éãé äãáåøä úìåé áùìåùä âåøîéí: ùéòåø äñåëøéí áð÷èø, îñôø äôøçéí ùéù áäí ð÷èø åîåòã äôøéçä.
øéëåæ äååéèîéðéí åäîéðøìéí áð÷èø äåà îæòøé åëê äåà âí áãáù. ôéâîðèéí åçåîøéí àøåîèééí ðåúðéí ìð÷èø (åìãáù) àú äöáò åàú äèòí äééçåãééí ìëì ãáù åãáù, ôøè ìèòí äîúå÷ ùî÷åøå áñåëøéí åä÷ééí, ëéãåò, áëì ñåâé äð÷èø åäãáù.
äãáåøéí àåñôåú àú äð÷èø áöåøä àéðèðñéáéú îãÅé éåí áéåîå åîáéàåú àåúå àì äëååøú. àîøðå îãé éåí áéåîå, àê äãáø úìåé áæîéðåÌú ùì ôøéçä. ëãàé ìöééï îñôø ôøèéí îòðééðéí ä÷ùåøéí ìàéñåó öåó-äôøçéí:
äáàú öåÌó-ôøçéí ìëååøú äéà äúô÷éã äàçøåï äçåúí àú îñëú çééä ùì äãáåøä. ìàçø îëï, åëúåöàä îÄáÌÀìåÌú ëðôéä åäúðååðåúï, äãáåøä îúä.
áâéçä àçú äãáåøä úáéà ìëååøú öåó îëîä ôøçéí àê ëåìí îàåúå ñåâ.
áâéçä àçú éù ãáåøéí äîáéàåú ø÷ öåó, éù äîáéàåú âí öåó åâí àá÷ú ôøçéí æëøéú (ôåìï) åéù ùîáéàåú ø÷ ôåìï.
áâéçä àçú äãáåøä àåñôú öåó-ôøçéí î-50-100 ôøçéí. éùðí î÷øéí ùãáåøä éëåìä ìàñåï áâéçä àçú îëîä àìôé ôøçéí. ãáø æä ÷åøä ëàùø ëîåú äð÷èø ÷èðä áöåøä îùîòåúéú.
áîòåôä äìåê åùåá îäëååøú àì ôøéçú äöîçéí äãáåøä "æåëøú" àú äøéç, àú äöáò åàú öåøú äôøç àùø îîðå àñôä öåó-ôøçéí åàìéå äéà îòåðééðú ìùåá.
äøéç îäååä àèø÷öéä îîøç÷. éù äèåòðéí ùäãáåøéí "æåëøåú" àåúå àôéìå áîùê îñôø éîéí.
îéãò òì áñéñ ùì øéç òì îé÷åí ôøéçä éëåìåú äãáåøéí ìäòáéø æå ìæå áëååøú úåôòä îòðééðú áéåúø åéåöàú ãåôï áòåìí áòìé äçééí.
àó òì ôé ùöáò äôøçéí îäååä öéåï ãøê ìãáåøä ìäéëï ìùåá ìùí àéñåó öåó, àéï îéãò òì äöáò ëîéãò òì äøéç éëåì ìäéåú îåòáø îãáåøä ìãáåøä.
öåøú äôøç àó äéà ðìîãú åðùàøú çøåúä àöì äãáåøä, àê âí îéãò æä ìà éëåì ìäéåú îåòáø îãáåøä àçú ìøòåúä.
îé÷åí äùîù áùîéí îëúéá àú æååéú îòåôä ùì äãáåøä. äéà æåëøú àåúå áîòåôä äçåæø àì äôøç äöåôðé, òí åìàçø ùáéöòä çéùåáéí ùì úðåòú äùîù ùäúøçùä áéðúééí áùîéí.
éù ùôøéçä öåÌôðéú áúôå÷ä äâãåìä áéåúø ÷ééîú áôøçéí áùòåú îñåéîåú ùì äéåí (ìôðé äöäøééí àå àçø äöäøééí). äãáåøä, áçåù äæîï äîôåúç ùìä, éåãòú ìëååï àú òöîä îúé áéîîä ìùåá åìô÷åã àú àåúå ôøç ëùäåà áùéà úðåáú äð÷èø ùáÌåÉ.
äîøç÷ ùòì äãáåøä ìòåó ìàæåø ùáå ÷ééîú ôøéçä öåÌôðéú (ùèçé äîøòä), àó äåà ð÷ìè äéèá òì éãé äãáåøä åîåòáø ìçáøåúéä áøé÷åã àåôééðé. îùê äøé÷åã îöééï àú äîøç÷ îäëååøú ìùèçé äîøòä (èáìä 1).
èáìä 1: äòáøú îéãò áéï ãáåøä ìãáåøä
îùê äøé÷åã áéçñ ìîøç÷ ìùèçé äîøòä
îøç÷ àæåø äôøéçä äöåÌôðéú îäëååøú (áîèøéí) 200 500 1,000 2,000 3,500 4,000
îùê äøé÷åã (áùðéåú) 2.1 2.5 3.3 3.8 5.6 6.3
îòðééï ìöééï ùàí îøç÷ àæåøé äîøòä îäëååøú äåà ÷èï (50-100 îèø), äãáåøä áøé÷åãä îáöòú ø÷ ñéáåá àçã.
àí áàæåø äîøòä éù äøáä ð÷èø ìôøçéí îñåéîéí, äãáåøä úùåá áîòåôä àì àåúå ñåâ ôøç àå àì àåúä ÷áåöú ôøçéí. æå éëåìú äúîãä ðãéøä áèáò ùðòùéú áòáåãä éñåãéú, øöéôä åîåùìîú.
îäéøåú îòåôä ùì äãáåøä éëåìä ìäâéò ìëãé 21-24 ÷"î áùòä.
ìîñìåìé äúòåôä îäëååøú ìàæåøé äîøòä âáåìåú, åøåçáí ðò áèååç ùì 2-4 îèøéí.
áãøê ëìì äãáåøä òôä áâåáä ùì 2-10 îèøéí îòì ìôðé ä÷ø÷ò. àí éùðä øåç äîôøéòä ìä áîòåôä, äéà úòåó ðîåê éåúø.
áãøê ëìì äãáåøä ðîðòú îìòåó îòì ìâåáä ùì 10 îèøéí. æàú áòé÷ø îëéåï ùîøçá àåéø âáåä îæä äåà "àæåø äîçéä" ùì äîìëä åäãáåøéí äæëøéí. åäéä ùàí úòåó ìä áâáäéí ùëàìä òìåìä äãáåøä ìäéåú îåú÷ôú òì éãé äæëøéí àùø éðñå ìäæãååâ òîä, àê ììà äöìçä ìäôøåúä.
àí òì äãáåøä ìòåó ìîøç÷éí áàæåøéí äøøééí, äéà úòãéó ìòåó ìàåøëí ùì âéàéåú åìà îòì ìøàùé ääøéí.
àéñåó öåó-äôøçéí ðòùä áçã÷ äàøåê ùì äãáåøä, àùø áàîöòåúå äéà îåööú àú äöåó äîàåçñï á"÷éáú äãáù". (ùîåúéä äàçøéí ùì "÷éáú äãáù": "ëéñ äãáù" àå "ù÷ äãáù") á÷öä äôðéîé ùì àåúä ÷éáä éùðå ùñúåí àùø îåðò îäãáù ìòáåø àì äîùê îòøëú äòéëåì ùì äãáåøä.
îùê âéçä àçú àåøê 30-45 ã÷åú, àê ìòúéí äåà éëåì ìäéîùê àôéìå òã àøáò ùòåú. æä ÷åøä áòåðú ôøéçä çìùä.
áéåí "èåá", úÄô÷åÉã äãáåøä àú äôøéçä äöåôðéú áîîåöò òã 13 ôòîéí áéîîä åòã 7 ôòîéí áòåðú ôøéçä çìùä.
áâéçä àçú éëåìä äãáåøä ìäáéà á÷éáú äãáù ùìä òã 70 î"â ùì öåó-ôøçéí äð÷èø, àê áîîåöò äéà îáéàä ë-40 î"â ð÷èø. áú÷åôä ùì îùáé øåç äéà úáéà òîä ôçåú î-40 î"â ð÷èø áâéçä àçú.
áàåúä âéçä ãáåøä éëåìä ìäáéà ìëååøú âí öåó-ôøçéí åâí àá÷ú ôøçéí æëøéú (ôåìï).
áîòåôä ìëååøú îåñéôä äãáåøä àì äð÷èø îéöéí äîåôøùéí áòé÷ø îäáìåèåú äúú-ìñúéåú (ääéôåôøðâìéåú) ùìä. îéöéí àìä îëéìéí àðæéîéí ùåðéí, áòé÷ø àðæéîéí îôø÷é ñåëøéí: àéðååøèæ, ãéàñèæ åâìå÷åæ àå÷ñéãæ.
ëáø áîòåôä îäôøç àì äëååøú îúçéì òéáåã äð÷èø ìãáù, àí á÷éáúä òì éãé ôòåìú äàðæéîéí åàí òì éã ëê ùäéà éåð÷ú àú äãáù äìåê åçæåø îï äçã÷ àì ÷éáúä îñôø ôòîéí. áëê ðòùä äòéáåã äàðæéîèé ùì öåó-äôøçéí åäôéëúå ìãáù. áðåñó ìúäìéê æä îúçéì ðéãåó äîéí îäð÷èø (øéëåæ îîåöò ùì îéí áð÷èø ë-50%) åäåøãúå òã ìë-20% (øéëåæ ñåôé áãáù). éù äøåàéí áãáåøä åáòùééúä æå "îòáãä îòåôôú" ùàéï ùðéä ìä áèáò ôøè àåìé ìçììéåú ùîùâø äàãí ìçìì áéîéðå àðå.
òí äâéòä ìëååøú, äãáåøä îòáéøä àú éáåì äð÷èø áãøê ëìì ì-3-4 ãáåøéí, àùø îàçñðåú àú äãáù áúàéí.
àú äúàéí îîìàú äãáåøä áð÷èø ë-0.75 î"ì, äúåôñ áãøê ëìì 1/2 îðôçí. ëàï ðîùê úäìéê òéáåã äð÷èø åäôéëúå ìãáù. äôòåìä ëåììú ìîòùä ùðé úäìéëéí òé÷øééí: äàçã, òéáåã äð÷èø ìãáù òì éãé äàðæéîéí äñåëøééí åäùðé, àéãåé äîéí îäð÷èø òã ìäáàúå ìøéëåæ ùì ìà éåúø î-20% (èååç øéëåæ äîéí áãáù äåà 17-20%). áäéåú äãáù áúàéí äàéãåé ðòùä òì éãé îÇùÇ÷ ëðôéä ùì äãáåøä. ëê, úåê ùòä(!) îàçñåï äð÷èø áúàéí éåøã øéëåæ äîéí îë-55% ìë-40%. ëëì ùëîåú äãáù áúàéí øáä éåúø ëê âí àèé éåúø úäìéê äàéãåé. ãøê ðåñôú ìàéãåé äîéí îäãáù äéà òì éãé äæøîú àåéø àì úåê äëååøú. æåäé úåôòä îòðééðú. ëàï, áôúç äëååøú (ùøåçáä ë-25 ñ"î), òåáãåú ë-12 ãáåøéí àùø áîù÷ ëðôéäï îæøéîåú àåéø àì úåê äëååøú. æøéîú àåéø æå àó äéà îñééòú ìúäìéê àéãåé äîéí. éù àåîãéí àú ÷öá äæøîú äàåéø òã ìë- 50-60 ìéèø àåéø ìã÷ä àëï ÷öá æøéîú àåéø îäéø îàåã.
úäìéê äàéãåé ãåøù îäãáåøä àðøâéä øáä (ùàìå àðùéí äòåñ÷éí áúòùééú äøéáåú åéàîøå ìëí òã ëä àéãåé îéí áúòùéä æå ãåøù àðøâéä øáä!).
àðøâéä æå î÷áìåú äãáåøéí îàëéìú ð÷èø àå ãáù, ùäåà, ëéãåò, î÷åø ñåëøé (àðøâèé) æîéï îàåã.
áãøê ëìì î-2 ÷"â ùì ð÷èø (ùáÌåÉ 40% îéí), îú÷áì 1 ÷"â ãáù, åîð÷èø ùúëåìú äîéí ùáå äéà 60% îú÷áì 1 ÷"â ãáù î-4 ÷"â ð÷èø.
áãøê ëìì äãáåøä ìà úàñåó ð÷èø òí øéëåæ îéí äâáåä î-85%, àìà àí ëï äòåðä äéà òåðä øãåãä åùçåðä îáçéðú éáåì äð÷èø áôøéçú äùãä åàí åëàùø éù ìä öåøê ãçåó áàñô÷ú ãáù ìäæðú äøéîåú áëååøú.
òí ñéåí äëðú äãáù, äúàéí îîåìàéí òã úåí áãáù åðçúîéí áùòååú äãáåøä. äçúéîä áùòååä ðòùéú ìùí îðéòú ñôéçú îéí òì éãé äãáù, áäéåúå çåîø ñåôç îéí (çåîø äÄéâøåÉñ÷åÉôÌÄé) åáëê ðîðò ÷ì÷åìå åëê äåà éëåì ìäéùîø ìú÷åôä ùì àìôé ùðéí! æàú ìîãðå îàéëåú äãáù ùðîöà áôéøîéãåú áîöøéí. îðéòú ÷ì÷åìå ùì äãáù ðâøîú âí òì éãé îé-äçîöï (H2O2) àùø ðåöøéí áúåê äãáù ò÷á ôòéìåú äàðæéí âìå÷åæ àå÷ñéãæ. îé äçîöï ðäøñéí áàåéø åàéìå çúéîú äúàéí îåðòú æàú. áëê îúàôùøú ôòéìåú îé-äçîöï ëçåîø îùîø.
äúðàéí äàéãéàìééí ìäô÷ú ãáù áëîåú âãåìä
äúðàéí äàéãéàìééí ìäô÷ú ãáù áëîåú âãåìä äí ùéìåá ùì îñôø âåøîéí:
÷éåîä ùì ôøéçä öåÌôðéú äòùéøä áöåó-ôøçéí.
òåðú çåøó âùåîä.
à÷ìéí ìà éáù.
äøáä èì.
îðú ÷åø ìà ÷ùä ìöîçéí áçåøó.
àí ðé÷ç ëãåâîä àú ôøéçú ääãøéí, áùðéí äîùåôòåú áâùîéí îùê ôøéçú ääãøéí äåà 20-30 éåí, åàéìå áùðéí ÷öú ùçåðåú îùê ôøéçú ääãøéí îöèîöí ì-10 éîéí. áøåø ùáî÷øä äàçøåï úðåáú äãáù úäéä ôçåúä áàåôï îùîòåúé.
îÈï: èì-ãáù î÷åø ðåñó ìééöåø äãáù
áîãéðåú ùà÷ìéîï ÷ø, åùáäï àéï ôøéçä áîéãä ùàðå îëéøéí áàæåøðå, äãáåøéí îôé÷åú ãáù îîä ùð÷øà îï àå èì-ãáù (Honey-dew).
îäå èì-äãáù? éù çø÷éí (ëîå ëðéîåú åàçøéí) àùø îåööéí îéöéí îöîçéí. äëîåú ùäí îåööéí âãåìä îöøéëúí åéëåìú ÷éáåìí åäí îåúéøéí çì÷ îîðå áàæåøé öîç ùåðéí: òì òìéí åòì ôøçéí. æäå ìîòùä îéõ öîçéí îúå÷ ùúëåìú äñåëøéí áå âáåää åäåà ð÷øà áùí îÈï àå èì-ãáù. ëàîåø, áòúåú îöå÷ä ëîçñåø ùì öåó-ôøçéí äãáåøéí îôé÷åú ãáù îèì-äãáù. îèáò äãáøéí àéëåúå ùì ãáù äîåô÷ îèì-ãáù éøåãä îãáù äîåô÷ îöåó-ôøçéí. ãáù îèì-ãáù îëéì âí àðæéîéí àùø î÷åøí ááìåèåú åáîòøëú äòéëåì ùì äçø÷ äèôéì.
öîçé äãáù ùì àøõ éùøàì
äãáùéí ùì àøõ éùøàì î÷åøí áùåøä àøåëä ùì öîçéí öåÌôðééí àùø îäååéí î÷åø ìùôò îøùéí åøáâåðé ùì öåó-ôøçéí. àìä îåìéãéí îâååï øçá ùì ãáùéí àéëåúééí åîùåáçéí áèòîí, áøéçÈí åáöáòí.
îâååï äöîçéí ôøåùÒ áôøéçúå òì ôðé ëì äùðä. áàøöðå éù 2-3 òåðåú ôøéçä. çì÷í ùì äöîçéí äí öîçé úøáåú (ëäãøéí) åçì÷í öîçé áø: òöéí, ùéçéí, öîçé îøôà åàçøéí.
øåá øåáí ùì äöîçéí ùáäí îùåôòú àøõ éùøàì îåáàéí ìäìï. ñáéø ùøùéîä æå àéðä îåùìîú, àê äéà îøùéîä áäé÷ôä åîòéãä òì ùÄôòú ôøçé àøõ éùøàì. ôøçé àøöðå ôøåùÒéí áîéùåø åáäø, áùôìä åáðâá, áöôåï åáá÷òä, áòøáä åáâìéì. øùéîú öîçé äãáù ùì àøõ éùøàì
(îåáàéí ìôé ñãø äà"á ùì ùîåúéäí äòáøééí)
àÂáåÉ÷ÈãåÉ Persea americana
àÅæåÉá îÈöåÌé Majorana syriaca
àÂæåÉáÀéåÉï ãÌÈâåÌì Lavandula stoechas
àÇîÌÄéúÈä âÀãåÉìÈä Ammi majus
àÇîÌÄéúÈä ÷ÅéöÄéú Ammi visnaga
àÇñÀôÌÆñÆú Medicago
àÇé÷ÈìÄéôÌÀèåÌñ äÇîÌÇ÷ÌåÉø Eucalyptus rostrata Schlecht
àÆùÑÀáÌÈì Stachys
àÅùÑÆì Tamarix
áÌåÌöÄéï îÀôÉøÈõ Verbascum sinuatum
áÌÀöÅì äÇâÌÄðÌÈä Allium cepa
áÌÇ÷ÀéÈä úÌÇøÀáÌåÌúÄéú Vicia sativa
âÌÀãÄéìÈï îÈöåÌé Silybum marianum
âÌÆæÆø æÈäÉá Daucus aureus
âÌÇøÀâÌÀøÈðÄéú éÀåÈðÄéú (çÄéìÀáÌÆä) Trigonella foenum-graecum L.
ãÌÄáÀùÑÈä ìÀáÈðÈä Melilotus albus
ãÌÀìåÌòÄéÌÄéí Cucurbitaceae
ãÌÇøÀãÌÇø äÇ÷ÌåÌøÄéí Centaurea procurrens
ãÌÇøÀãÌÇø îÈöåÌé Centaurea iberica
ãÌÇøÀãÌÇø ÷ÄôÌÅçÇ Centaurea verutum
äÂãÈøÄéí Citrus
æÇéÄú Olea europaea
çåÉçÇ ñÀôÈøÇãÌÄé Scolymus hispanicus
çÂìÇáÀìåÌá äÇùÌÑÆîÆùÑ Euphorbia helioscopia
çÂìÇáÀìåÌá ñÈîåÌø Euphorbia valerianifolia
çÇîÌÈðÄéú Heliantus
çÇîÀöÄéõ ðÈèåÌé Oxalis pes-caprae
çÈöÈá îÈöåÌé Urginea maritime
çÇøÀãÌÈì äÇùÌÒÈãÆä Sinapis arvensis
çÇøÀãÌÈì ìÈáÈï Sinapis alba
çÇøÀöÄéú òÂèåÌøÈä Chrysanthemum coronarium
èÇéÌåÌï ãÌÈáÄé÷ Inula viscose
éÇðÀáÌåÌè äÇùÌÒÈãÆä Prosopis farcta
ëÌåÉëÈáÄéú îÀöåÌéÈä Stellaria media
ëÌÀìÄéì äÇçÉøÆùÑ Cercis siliquastrum
ëÌÇìÌÈðÄéú Anemone
ëÌÀøåÌá ùÑÈçÉø Brassica nigra
ëÌËúÀðÈä Gossypium herbaceum
ìÄáÀðÈä øÀôåÌàÄé Styrax officinalis
ìÉèÆí Cistus
îÇðÀâÌåÉ Mangifera indica
îÇðÀúÌåÌø äÇîÌÄãÀáÌÈø Matthiola livida
îÇ÷ÌåÉø äÇçÂñÄéãÈä äÇîÌÈöåÌé Erodium moschatum
îÇøÀåÆä îÀùÌÑËìÌÆùÑÆú Salvia fruticosa (triloba)
ðÄéøÄéú äÇ÷ÌÈîÈä Ridolfia segetum
ðÇòÂðÈä Mentha
ñÇáÀéåÉï àÂáÄéáÄé Senecio vernalis
ñÇáÀéåÉï ôÌÈùÑåÌè Senecio vulgaris
òÄéøÄéú âÌÀãåÉìÈä Asphodelus microcarpus
òÇëÀðÇàé éÀäåÌãÈä Echium judaeum
òÉìÆùÑ îÈöåÌé Cichorium pumilum
ôÌåÉì äÇâÌÄðÌÈä Vicia faba
ôÌÆèÆì ÷ÈãåÉùÑ Rubus sanguineus
ôÌÅéâÈí îÈöåÌé Ruta chalipinsis
öÈáÈø îÈöåÌé Opuntia ficus indica
öÄôÌÈøÀðÅé çÈúåÌì îÀöåÌéåÉú Calendula arvensis
öÀðåÉï îÈöåÌé Raphanus raphanistrum
öÇúÀøÈä åÀøËãÌÈä Satureja thymbra
÷åÉøÈðÄéú îÀ÷ËøÀ÷ÆôÆú Thymus capitatus
÷ÇçÀåÈï îÈöåÌé Anthemis pseudocotula
÷ÅãÌÈä ùÒÀòÄéøÈä Calycotome villosa
÷ÇðÀøÇñ ñåÌøÄé Cynara syriaca
÷ËøÀèÈí ãÌÇ÷ Carthamus tenuis
÷ËøÀèÈí äÇöÌÇáÌÈòÄéí Carthamus tinctorius
øåÌáÌÄéðÀéÈä áÌÇú ùÑÄèÌÈä Rubinia pseudacacia
øåÉæÀîÈøÄéï Rosmarinus officinalis
øÉúÈí äÇîÌÄãÀáÌÈø Retama raetam
øÅéçÈï îÈöåÌé Ocimum basilicum
ùÑåÉùÑÈï öÈçÉø Lilium candidum
ùÑÄèÌÈä Acacia
ùÒÄéçÇ àÇáÀøÈäÈí Vitex agnus-castus
ùÒÇìÀîåÉï ñåÌøÄé Cephalaria syriaca
ùÑËîÌÈø ôÌÈùÑåÌè Foeniculum vulgare
ùÑÈ÷Åã îÈöåÌé Prunus amygdalus
úÌÈâÄéú îÀöåÌéÈä Scabiosa prolifera
úÌÄìÀúÌÈï àÂìÆëÌÀñÇðÀãÌÀøåÉðÄé Trifolium alexandrinum
úÌÄìÀúÌÈï àÆøÆöÀéÄùÒÀøÀàÅìÄé Trifolium palestinum
úÌÄìÀúÌÈï ãÌåÌ-âåÉðÄé Trifolium dichroanthum
úÌÄìÀúÌÈï äÈàÇøÀâÌÈîÈï Trifolium purpureum
úÌÄìÀúÌÈï çÇ÷ÀìÈàÄé Trifolium campestre
úÌÄìÀúÌÈï ìÈáÄéã Trifolium tomentosum
úðåáú ãáù
áòåðú øãéä èåáä ðéúï ìøãåú îúà ëååøú àçú áòåðä àçú ë-30-40 ÷"â ùì ãáù. úðåáú äãáù äùðúéú áéùøàì äéà ë-2.5 èåï åáòåìí ë-800 àìó èåï. òì îðú ìééöø ÷éìåâøí àçã ùì ãáù, 4.5-5 îéìéåï ãáåøéí öøéëåú ìòîåì áäáàú äöåó åáòéáåã äãáù. ðúåï îòðééï àçø äåà ùîù÷ì äãáù áçìä éëåì ìäâéò òã ôé 12 îîù÷ìä.
úäìéê øãééú äãáù
øãééú äãáù äéà ëáø òáåãúå ùì äëååøï. æåäé òáåãú ëôééí àùø áàä ìäôé÷ àú äãáù îçìåú äëååøú. ëéåí çì÷äÌ îîåÌëÌðú.
ùìáÌé øãééú äãáù äí:
1. äñøú äùòååä äçåúîú àú úàé çìú äãáù. äãáø éëåì ìäéòùåú éãðéú òì éãé ñëéï-"ùôëèì" îéåçã àå áöåøä îîåëðú äîúáöòú ììà îâò éã.
2. ñÄøëÌåÌæ (öðèøéôåÌâöéä) ùì çìú äãáù (îîðä äåñøä äùòååä) ìùí äåöàä ùì äãáù îäúàéí. ìà ðéúï ìäåöéà àú äãáù ø÷ áëåç äëÌÀáÄéãÈä (âøååéèöéä). éù öåøê ìäôòéì ëåç øá éåúø, åëàï áà äùéîåù áöðèøéôåâä ùáÌäÌ îåôòì ëåç öðèøéôåâìé ùäåà çæ÷ áòöîúå îëåç äëáéãä.
3. ñéðåï åù÷éòä: îäöðèøéôåâä äãáù äðøãÆä ðéâø åæåøí áöéðåøåú, ìøåá àì úåê áøÅëåú, ùîéãåúéäï áãøê ëìì 1X2 îèøéí. äãáù áäï îàåçñï ìîñôø éîéí. ëàï ðòùä ñéðåï èáòé ùì äãáù òì éãé äôøãú çåîøéí ùåðéí ùî÷åøí áëååøú: ùøéãé çìú äãáù, ãáåøéí àå çì÷é ãáåøéí îúåú, åòåã. äãáø ðòùä ôùåè áëåç äëáéãä ùáå äãáù ùå÷ò åäôñåìú ìñåâéä öôä.
4. àçñåï áîÀëìéí: äãáù îåòáø ìàçñåï áîÀëìéí ìîùê îñôø éîéí. àæ äãáù æîéï ìçìå÷ä ìëìéí ìùí ùéååÌ÷. ëìéí ìàçñåï äãáù
äúðàéí äàéãéàìééí ìàÄçñåï äãáù äí áëìéí éáùéí, øöåé ëäéí. èîôøèåøú äàÄçñåï äîåîìöú øöåé ùúäéä ðîåëä (15-20 îòìåú öìæéåñ) áñáéáä ùáÌäÌ äìçåú äéçñéú äéà ùì 60-80%, øöåé ììà çùéôä ìàåø äùîù àå ìàåø ðéàåï.
äëìéí òöîí éëåìéí ìäéåú îæëåëéú, îçøñ, îàîééì àå îôìñèé÷. åëàï ãîéåï åéã äàîðéí åàåäáé äãáù øçáä åîâåÌåðú.
úëåìú äãáù ìñåâéå "ãáÌÅø áãáùéí"
îöåó ùì ôøçéí ùåðéí éú÷áìå ãáùéí äùåðéí áöáòí, áèòîí, áøéçÈí åáúëåìú äàøåÉîä åäîøëéáéí äééçåãééí ìöåó-äôøçéí. ëê ùéù ì"ãáÌø áãáùéí" åìà "áãáù". ìîòùä, ëîòè îëì öåó ùì ôøçéí úôé÷ äãáåøä ãáù àçø.
éù ìæëåø ùäãáåøéí úòåôðä ìî÷åí ä÷øåá áéåúø ùéù ùí ôøéçä öåÌôðéú, àó àí ôøéçä æå àéðä àäåáä òìéäï áîéåçã (ìîùì: ôøéçú áöì).
ùåøú äöîçéí ùîÄöåÌó ôÄøçéäï îôé÷åú äãáåøéí ãáù äéà àøåëä. äùëéç áéåúø áàøõ äåà ãáù îôÌÄøçé äãøéí. áäøáä î÷øéí ëååøåú îîå÷îåú ìöåøëé äàá÷ä, ëê ùãáùéí îú÷áìéí îôøçé öîçéí, ùéçéí åòöéí. áéï äöîçéí îöåééí âí öîçé îøôà îåÌëÌøéí. éù ùãáùéí î÷åøí áöåó-ôøçéí ùì öîç àçã áìáã (ãáù îåÉðåÉôÀìåÉøé) åéù ùäåà îîñôø öîçéí (ãáù ôÌåÉìÄéôÀìåÉøé).
ìöôééä áèáìàåú
ääøëá äëéîé ùì äãáùéí
øáéí ç÷øå, åáäøçáä, àú äøëáí äëéîé ùì äãáøéí. àí ðñëí àú äîåôéò áñôøåú òðôä æå ðîöà ùáãáù îöåééí ìà ôçåú îàùø î-181 îøëéáéí ëéîééí(!) çì÷í îùåúôéí ìëì äãáùéí åçì÷í ééçåãééí ìãáùéí îñåéîéí.
ëëìì, àôùø ìåîø çã-îùîòéú ùàéï ùðé ãáùéí äæäéí áäøëáí. áèáìä 2 îåáà îîåöò î÷åáì ùì ääøëá äëéîé ùì ãáùéí.
________
* ôéøåè áèáìä 5
ð÷åãåú áòìåú òðéï ä÷ùåøåú ìäøëá äãáùéí:
îù÷ì ñâåìé (á-20 îòìåú öìæéåñ) ðò áèååç ùì 1.40-1.44.
çåîöéåú (pH) áãøê ëìì çåîöé 3.5-3.9.
òøê ÷ìåøé: 300 ÷éìå ÷ìåøéåú á-100 âøí ãáù.
äéçñéí áéï äâìå÷åæ (çã-ñåëø ùàéðå îúå÷) ìáéï äôøå÷èåæ (çã-ñåëø îúå÷) îåìéãéí àú çåæ÷ îúé÷åú äãáùéí: áãáù ùáå éù éåúø ôøå÷èåæ åôçåú âìå÷åæ äãáù éäéä îúå÷ éåúø, åìäôê. æå äñéáä ùìòúéí éùðí ãáùéí îúå÷éí éåúø åéù îúå÷éí ôçåú.
îáÌÅéï äîîúé÷éí äèáòééí äãáù äåà äòùéø áéåúø äï áúëåìúå äñåëøéú (èáìä 3), åäï áãøâú îúé÷åúå (èáìä 4).
ãáù îúå÷ òã ôé ùìåùä îñåëø ìáï, åæàú ò÷á úëåìú äôøå÷èåæ äâáåää ùáå áäùååàä ìñåëø äìáï.
áèáìä 4 îåáà ôéøåè äñåëøéí äùåðéí ùðîöàå áãáùéí ùåðéí.
äàðæéîéí ùáãáù äí îäçåîøéí äçùåáéí áéåúø ä÷ùåøéí ìúäìéê äôéëú öåó-äôøçéí ìãáù. îèÆáò äãáøéí åîôàú çùéáåúí äàðæéîéí äí áéï äðç÷øéí áéåúø îáÌÅéï îøëéáé äãáù. ìäìï äáåìèéí ùáàðæéîéí äîöåééí áãáù:
ãÄéàÇñÀèÈæ (Diastase) äàðæéí äîôø÷ àú äòîéìï. ùîå äàçø òÂîÄéìÈæ (Amylase).
àÄéðÀåÆøÀèÈæ (Invertase) äàðæéí ääåôê àú äãå-ñåëøéí åäèøé-ñåëøéí ìçã-ñåëøéí (ìâìå÷åæ åìôøå÷èåæ). æäå ìîòùä äàðæéí äçùåá áéåúø àùø îåìéã àú äøéëåæ äâáåä ùì çã-ñåëøéí áãáù.
âìå÷åæ àå÷ñéãæ (Glucose oxidase) äàðæéí ùîôø÷ àú äâìå÷åæ ìçåîöä âìåÌ÷åÉðéú åìîé-çîöï (îäîøëéáéí äëéîééí äòé÷øééí áãáù ùìäí îéåçñú çì÷ îäôòéìåú äàðèéîé÷øåáéú ùì äãáù).
÷èìæ (Catalase) àðæéí äîôø÷ àú îé äçîöï.
ôñôèæ çåîöé (Acid phosphatase).
ùìåùú äàðæéîéí äøàùåðéí (ãéàñèæ, àéðåÆøèæ åâìå÷åæ àå÷ñéãæ) îåôøùéí îäáìåèä ääéôåôøðâéàìéú ùì äãáåøä åçùéáåúí øáä áäôéëú öåó-äôøçéí ìãáù.
ùðé äàðæéîéí äàçøåðéí (÷èìæ åôåñôèæ çåîöé) î÷åøí áöåó-äôøçéí. åéùðí ãáùéí àùø àðæéîéí àìä àéðí îöåééí áäí.
ò÷á äéîöàåú äàðæéîéí áúåê äãáù áäéåúå îàåçñï áúàé äëååøú, òí äæîï îîùéê ìòìåú áãáù øéëåæ äçã-ñåëøéí æàú áùì äîùê ôòéìåú äàðæéîéí áôéøå÷ äñåëøéí.
áãáùéí îöåéåú úøëåáåú àøåîèéåú ùåðåú ùäÄðï ééçåãéåú ìöåó-äôøçéí. àìä îòðé÷åú ìãáù àú äèòí, äöáò åäøéç äàåôééðééí ìöåó-äôøçéí ùîîðå äåô÷ äãáù. äáåìèåú ùáÌéï äúøëåáåú äàøåîèéåú, äòùåéåú ìäéîöà áãáùéí, îåáàåú áèáìä 6.
äôÀìÇáåÉðåÉàÄéãÄéí úøëåáåú èáòéåú àùø î÷åøï áàá÷ú äôøçéí äæëøéú îöåééí áùéòåø ðîåê (0.1%) áãáùéí. ìçåîøéí àìä îééçñéí úëåðåú øôåàéåú (òì ëê áäîùê).
øéëåæ äååéèîéðéí áãáù ÷èï (èáìä 7) áöåøä ëä îæòøéú, ëê ùäãáù àéðå éëåì ìùîù ëî÷åø ìàñô÷ú åéèîéðéí ìàãí.
ëååéèîéðéí ëê âí äîéðøìéí áãáù, øéëåæí ðîåê îàåã (èáìä 8). òì ëï äãáùéí àéðí éëåìéí ìùîù ëî÷åø úæåðúé äîîìà àú äãøéùä äéåîéú ìàãí ìîøëéáéí ëéîééí àìä.
áéï äîéðøìéí áåìè øéëåæå äâáåä ùì äàùìâï ìòåîú îéðøìéí àçøéí. ìàùìâï çùéáåú âãåìä åäùôòä òì ñôéâú ðåæìéí. æåäé àëï àçú îúëåðåú äãáùéí äîòðééðåú åäééçåãéåú.
äòåáãä ùàéï ùðé ñåâé ãáùéí æäéí î÷ùä ìòøåê áãé÷ä çåæøú ùúàùø àú äÂãÄéøåÌú äîîöàéí. àê ä÷å äëììé ùì äîîöàéí îöáéò òì ÷éåîä ùì úëåðú ÷èéìú äîé÷øåàåøâðéæîéí áãáùéí.
àó òì ôé ùäåà îúâáù, äãáù ÷ì ìùéîåù áîâååï äùéîåùéí ùðéúï ìòùåú áå (áãøê ëìì àëéìä, áéùåì, îàôä åëå').
ãáù àéðå îåúéø ëúîéí.
ãáù ÷ì ìäùâä äåà îöåé áëì øçáé äòåìí åîçéøå ñáéø.
áëì äúøáåéåú äãáù îñîì àú äèòéí: "åéèòîå ëöôéçú áãáù" (ùîåú èæ, ìà).
îâååï äùéîåùéí áãáùéí
îèáò äãáøéí îâååï äúëåðåú ùì äãáù îåìéã èååç ùéîåùéí øçá äîúôøù òì ôðé úçåîéí øáéí, áòé÷ø áúçåîéí äúæåðúé, äáøéàåúé-øôåàé åä÷åñîèé. áçì÷í àìä ùéîåùéí äî÷åáìéí îãåøåú (òåã áòåìí äòúé÷) åçì÷í äúâáù åîéåùí áöåøä îåøçáú áéîéðå àìä.
çì÷ âãåì îîâååï äùéîåùéí î÷åáì áøôåàä äòîîéú. çì÷å ÷éáì âåùôð÷ä àéùåø îãòé åîäååä çì÷ îäâéùä äáøéàåúéú-øôåàéú äîîåñãú, îä ù÷øåé áùí øôåàä ÷åðáðöéåðìéú.
äì÷è äáà îáéà àú îâååï äùéîåùéí áãáù ëôé ùîùú÷ó áñôøåú äòîîéú, äîãòéú-øôåàéú, áôåì÷ìåø åáîðäâé òîéí, òãåú åùáèéí.
äãáù ëî÷åø úæåðúé
æäå äùéîåù äòé÷øé ùòåùä äàãí áãáù åæäå âí äùéîåù ùòåùä áãáù äãáåøä. ëàîåø, àó ùáúëåìú äãáùéí ðéúï ìîöåà âí åéèîéðéí, îéðøìéí åçåîöåú àîéðéåú, äøé ùëÌì àìä îöåééí áëîåéåú îæòøéåú åæàú îäèòí äáà. áîîåöò, àãí àåëì ½-1 ÷"â ãáù ìùðä. éù ùîçùáéí àú äëîåú äéåîéú áèååç ùì 2-5 âøí ãáù. áëîåú æå ùì ãáù ëîåéåú äååéèîéðéí, äîéðøìéí åäçåîöåú äàîéðéåú äï îæòøéåú áéåúø. ôåòì éåöà äåà ùãáù îáçéðä úæåðúéú äåà î÷åø ìñåëøéí áìáã. éù äîùúîùéí áãáù ëîîúé÷ èáòé. àó ùî÷åøå áèáò, ëãàé ìöééï ùéù ÷áåöåú èáòåðéí (çñéãé ã"ø ùÑÆìÀèåÉï åàìä äàÂîåÌðéí òì âéùú äúæåðä äî÷øåáÌéåèéú) äèåòðéí ùàéï ìäëìéì àú äãáù áúôøéè äàãí ùëÌï, ìôé úôéñú çééäí, äåà îî÷åø çé åìà îäöåîç. àê øåá äöîçåðéí øåàéí áãáù îîúé÷ èáòé.
îä î÷åø äèòðä ùáãáù ñåëøéí áòìé ôåèðöéàì àðøâèé âáåä?
à. úéðå÷åú àùø ðéæåðå îçìá ùäåÌñó ìå ãáù (òã çöé ëôéú ì-250 î"ì çìá), òìééú îù÷ì âåôí äéúä îäéøä éåúø, åøéëåæ ääîåâìåáéï áëãåøéåú äàãåîåú ùáãîí ðîöà âáåä îàùø àöì úéðå÷åú á÷áåöåú áé÷åøú ùìà ðéæåðå îãáù. çîéùä òã ùáòä àçåæéí ùì ãáù áúôøéè éåîé ùì éìãéí äåà äàåôèéîìé åäîåîìõ.
á. éùðí ôøñåîéí äîöáéòéí òì öîéçú ùéðééí á÷öá îùáÌéò øöåï åììà àå òí îéòåè úåôòåú ìååàé ùìéìéåú (ëîå ëàáé ùéðééí) àöì úéðå÷åú àùø áúôøéèí äéåîé ðëìì âí ãáù (1/4-1/2 ëôéú ãáù ìëì äð÷ä).
â. äãáù îùîù ëî÷åø úæåðúé èåá áðåñó ìúéðå÷åú âí ìëì àãí, àê áîéåçã ìéìãéí, ìæ÷ðéí, ìàðùéí äçåìéí áîçìåú ëøåðéåú åëîåáï âí, åáòé÷ø, ìñôåøèàéí, åæàú ò÷á äéåú úëåìúå äñåëøéú ðñôâú îéã áîòé, ãáø çùåá îàåã áëì ÷áåöåú àðùéí àìä. ìîøåú îîöàé îç÷ø äîöáéòéí òì ääîìöä ìëìåì ãáù áúôøéè úéðå÷åú, îöàúé ìðëåï ìäáéà àú ãòúå ùì äøîá"í ùèòï: "äãáù åäééï øò ì÷èðéí åéôä ìæ÷ðéí" (îùðä úåøä, ñôø äîãò, äìëåú ãòåú ã, éá). àðé îøùä ìòöîé ìäåñéó åìöééï ùäøîá"í äéä îàåã ÷éöåðé áäøáä î÷øéí áîä ù÷ùåø ìðåùà îøëéáé äîæåï. ÷áéòúå ùãáù øò ì÷èðéí äéà àçú îâéùåú ÷éöåðéåú àìä ùàåúï äáéò áðåùàé äúæåðä (åàéï æä äî÷åí ìôøèí). îëì î÷åí, ãáù éëåì ìùîù ëî÷åø ñåëøé áúôøéè éåîé ùì ëì àãí, àê éù ìäáéà áçùáåï ùàéï ìäùúîù áãáù ëî÷åø ñåëøé éçéã. îï äøàåé ìëìåì áúôøéè âí ñåëøéí (ôçîéîåú) àçøåú. äëååðä ìòîéìðéí ùî÷åøí áãâðéí, úôåçé àãîä, åòåã. áúôøéè éåîé îåîìõ ùãáù éäååä ë-10% îëìì äôçîéîåú.
ã. àéï ìäâæéí áàëéìú ãáù, ãáø ù÷åøä àöì øáéí îàåäáé äîúå÷ åä"îùåâòéí" ìãáù åàùø ðñçôéí åàåëìéí ãáù áëîåéåú âãåìåú. ùìîä äîìê, àùø äöéò ìáðå àú äãáù ò÷á òøëéåúå åàéëåúå ëî÷åø úæåðúé ("àëÈì áðé ãáù ëé èåá" îùìé ëã, éâ), âí îæäéø áàåúå ñôø îùìé îôðé àëéìä îåâæîú ùì ãáù: "ãáù îöàú àëÉì ãéê ôï úùáòðå åä÷àúå" (ùí ëä, èæ). äâæîä áàëéìú ãáù òìåìä ìâøåí ìäòîñú éúø òì äîòøëú äàéðñåìéðéú áãí (äàéðñåìéï äåà àðæéí äîååñú àú øéëåæ äâìå÷åæ áãí), ãáø ùëãàé ìîðåò àåúå.
äãáù ëîøëéá áîúëåðéí
úåñôú ãáù ìúôøéè îàôùøú îâååï øçá áéåúø ùì ùéîåùéí, äçì îäëðú îù÷àåú äîëéìéí ãáù, äëðú îù÷àåú úåññéí åééðåú îãáù ãøê îøéçúå òì ìçí, úåñôú ùìé ìîúëåðé ôøåú, ãâðéí, ÷èðéåú, áùøéí öìé àù "îðâì", åòåã. á÷éöåø åìòðéï ìëì îúëåï ùéù ìäåñéó îøëéá ñåëøé àå ùéù öåøê ìäîúé÷å ðéúï ìäùúîù áãáù.
ãáøé îàôä åáéùåì äîëéìéí ãáù îòåãðéí âí áøéç äàåôééðé ìãáù. îúëåðéí (ëîå òåó áúðåø) "æåëéí" àó ìîòèÅä áø÷ òì ùèç ôðéäí, äðåúï ìîæåï äîåâù àú äçæåú äîòåãðú åäàèø÷èéáéú ôÌÈï çùåá áúøáåú äàëéìä.
îñôø îúëåðéí ðáçøéí òí ãáù îåáàéí áðñôçéí ìôø÷ æä.
òøëå äáøéàåúé - øôåàé ùì äãáù
îâååï äùéîåùéí áãáù áúçåí äáøéàåú åäøôåàä áùîéøú äáøéàåú åáèéôåì áîöáéí áøéàåúééí ùåðéí äåà øçá. òì òøëå äøôåàé (åâí äúæåðúé) ùì äãáù äéä éãåò ëáø áéîé ÷ãí: äááìéí, äàùåÌøéí, äîöøéí, ääåãéí, äñéðéí åäéäåãéí äùúîùå áãáù ìøéôåé îçìåú ùåðåú.
ëê ìîùì:
äôéìåñåó åäîúîèé÷àé äðåãò ôéúâåøñ, òîã âí òì äúëåðåú äøôåàéåú ùì äãáù.
äéôå÷øèñ, äîëåÌðä áùí "àáé äøôåàä", äëéø àú òåÌáãú äéåú äãáù áòì òøê øôåàé áøéôåé ôöòéí. àâãä îñôøú ùòì ÷áøå ùì äéôå÷øèñ äåöáä ëååøú ãáåøéí ùãáùä ùéîù ìøéôåé éìãéí çåìéí.
ääéñèåøéåï åäîùåøø äòøáé àáï-ñéðà éãò ìñôø áëúáéå ùãáù âåøí ìòøðåú åìùéôåø áòéëåì äîæåï, ìøéôåé îçìåú, ôöòéí åëéáéí.
çì÷ îï äãéååÌçéí ùéåáàå ìäìï î÷åøí áøôåàä äèáòéú åçì÷ àçø îäøôåàä äîãòéú äîîåñãú áúùúéú ðéñåééú. àçãéí îäãáøéí ùéåáàå ìëàï ÷ùåøéí ìùéîåùéí ùäåòáøå îôä ìàåæï å"òåâðå" áúøáåéåú åáîðäâé ÷áåöåú àúðéåú ùåðåú. îîöàéí àçãéí ðéúï ìùçæø áðñéåðåú çåæøéí, àê éùðí ëàìä àùø àéðí ðéúðéí ìÇäÂãÄéøåÌú (çæøä òì äðñéåðåú å÷áìú àåúí îîöàéí). æàú îëéååï ùúîéã ééîöàå äáãìéí áúëåìú äçåîøéí äîæòøééí àùø îöåééí áãáùéí ùåðéí, åàùø, ëàîåø, î÷åøí áöåó-ôøçéí ùåðä, ãáø ùîåìéã ãáùéí ùàéðí æäéí áúëåìúí.
ðîðä àú äòé÷øééí åäáåìèéí ùáòøëéåú äãáùéí áúçåí äáøéàåúé-øôåàé:
1. ÷èéìä ùì îé÷øåàåøâðéæîéí: æå àçú îúëåðåú äãáùéí äîòðééðåú áéåúø. àåôï ÷èéìú äîé÷øåàåøâðéæîéí úåàø áôø÷ äòåñ÷ áúëåðåú äãáùéí. úëåðä æå ä÷ðúä ìãáù îâååï ùéîåùéí øôåàééí ëçåîøéí àðèéîé÷øåÉáÌÄééí.
áèáìä 9 îåáàú øùéîú îé÷øåàåøâðéæîéí àùø äãáù îòëá àú äúøåáúí àå ùâåøí ì÷èéìúí.
äàåôðéí ìùéîåù áãáù ìîèøåú àìä äí øáéí, äçì îàëéìú äãáù ëîåú ùäåà (ììà çéîåí) åëìä áäëììúå áîø÷çåú ùåðåú (òì ëê áäîùê).
ãåâîä ì÷èéìú äçééã÷éí òì éãé ãáù ðéúï ìøàåú áúîåðä. áðéñåé æä* äçééã÷ Pseudomonas auroginosa áåãã îæéäåîé ëååéåú ùì çåìä ùðôèø ò÷á äøòìä ëììéú áçééã÷ æä. äçééã÷ äåãâø áúîéñú ãáù îôøçé àé÷ìéôèåñ (äú÷áì áàãéáåú îîù÷ ãáåøéí ùì éãéãé äèåá øåðé ôìãîï, ðñ öéåðä) åàçø ëê ðæøò òì âáé îùèçéí (ôìèåú öìçåú ôÌÆèÀøÄé) òí ÷ø÷ò îæåï. ðéúï ìäáçéï ááéøåø ùîñôø îåùáåú äçééã÷ ùäåãâø áãáù äéä ÷èï áöåøä îùîòåúéú îîñôø äîåùáåú áðéñåé äáé÷åøú ììà äãâøä áãáù. áé÷åøú ðåñôú äéúä äãâøú äçééã÷ áúîéñä ùäëéìä àú äñåëøéí äòé÷øééí ùîöåééí áãáù (âìå÷åæ, ôøå÷èåæ). âí ëàï, ëá÷áåöú äáé÷åøú ììà äãáù äçééã÷ âãì ëîå ááé÷åøú äøàùåðä.
èáìä 9: îé÷øåàåøâðéæîéí âåøîé îçìåú áàãí
ùãáù ôåòì ëðâãí ëçåîø àðèéîé÷øåáé
çééã÷éí îçìä
Bacillus antharcis âçìú
Eschericia coli ùìùåì, ãì÷ú áãøëé äùúï, ôöòéí ãì÷úééí
Heamophilus influeza ãì÷ú ÷øåí äîåç, ãì÷ú îòøåú äàó-äùú (ñéðåñéèéí), ãì÷ú àåæðééí
Salmonella èéôåñ äáèï, ùìùåìéí
Pseudomonas auroginosa ôöòéí, ëååéåú, ãì÷åú áãøëé äùúï
Staphylococus aureus ôöòéí, îåøñåú (àôöñéí, ôåøåð÷åìéí)
Streptococus pyogenes ãì÷ú àåæðééí, ãì÷ú âøåï, àðâéðä, ÷ãçú äùâøåï, ùÈðéú (ñ÷øìèéðä)
ôèøéåú
Candida albicans ãì÷åú áîòøëåú âåó ùåðåú
ðâéôéí
Herpes simplex ùìá÷ú äôä
Herpes zoster ùìá÷ú çåâøú
Influenza ùôÌÈòú
çã-úàééí
Trichomonas vaginalis ãì÷ú áðøúé÷
______
* ðéñåé æä ì÷åç îòáåãú äîç÷ø (òáåãú âîø ááéåìåâéä ìáéú äñôø äúéëåï øéàìé øàùåï ìöéåï) ùì ðòîä ÷ãîåï æ"ì (áäãøëú îçáø äîàîø) àùø áåöòä áîëåï ìç÷ø áéåìåâé, ðñ öéåðä áùðú úùî"ä (1985).
2. çáéùä áéåìåâéú (Biological dressing), ùì çúëéí, ôöòéí (ëåìì âðâøðåú ðî÷ îåâìúé) åëååéåú. ôòåìä æå äéà ùéìåá ùì îñôø úëåðåú äîöåéåú áãáù: úëåðú ÷èéìú äçééã÷éí (çåîø àðèéñôèé), äúëåðä ääéâøåñ÷åôéú (ãäééðå ñôéçú îéí) ùéù ìãáù, å÷éåí øéëåæ âáåä ùì àùìâï áãáùéí (îøëéá ëéîé ùéù ìå çùéáåú âãåìä áñôéçú îéí).
éëåìú ñôéçú äðåæìéí ùì äãáùéí âåøîú ìäâìãä îäéøä éåúø ùì ôöò àå ëååéä åìäúçãùåú (øâðøöéä) îäéøä éåúø ìòåîú ÷öá ääâìãä ììà ëì èéôåì àå ìàçø èéôåì áúëùéøéí (îùçåú ìîéðéäï) äî÷åáìéí áøôåàä äîòøáéú.
éù äñáåøéí ùìôìáåðåàéãéí ùáãáù úô÷éã áäâáøú ÷öá äáðéä îçãù (øâðøöéä) ùì äø÷îåú äôâåòåú.
äòåáãä ùäãáù îëéì çåîø îçèà (àðèéñôèé), î÷ðä ìå çùéáåú øáä áîðéòú æéäåí äôöò àå äëååéä. äùéîåù áãáù ìùí äâìãä ùì àæåøéí ùáäí áåöòå ðéúåçéí, ðòùä ëéåí áîñôø îøëæéí øôåàééí áàøõ åáòåìí.
ôøñåîéí îãòééí åîéãò ùäú÷áì îàéðôåøîðèéí îöáéòéí òì ùéîåù áãáù ìàçø ðéúåçé îò÷ôéí åðéúåçéí ìäñøú âéãåìéí ñøèðééí. òì ëê ãåÌåç áéï äéúø áî÷øéí ùì ëøéúú âéãåìéí ñøèðééí áàæåøé äîôùòä àöì ðùéí. ùéîåù ðåñó áãáù áèéôåì áôöòé ìçõ ôöòéí äðâøîéí ò÷á ùëéáä îîåùëú ùì çåìéí, áòé÷ø çåìéí ÷ùéùéí åçåìéí ëøåðééí.
àåúå àô÷è ùì äâìãä îäéøä ùì àæåøéí ôöåòéí áòåø ò÷á ùéîåù áãáù, àéðå îåôéò àí îùúîùéí áúîéñú ñåëøéí îìàëåúééí: âìå÷åæ, ôøå÷èåæ áøéëåæ ëôé ùäåà áãáù, àå áñåëø ìáï (ñåëøåæ). äãáø îöáéò òì ëê ùéù áãáù îøëéáéí ðåñôéí ùàéðí îöåééí áñåëøéí (ëðøàä äàùìâï) åàùø âí ìäí çì÷ áôòåìú ääâìãä äîäéøä éåúø ùéù ìãáù.
èëðé÷ú äùéîåù áãáù ìîèøåú çáéùä áéåÉìåâéú äéà ôùåèä áúëìéú: îøéçúå òì âáé äôöò (àå äëéåéä, àå äàæåø äîðåúç) îñôø ôòîéí áéåí åëéñåé ùì äàæåø äîèåôì áâæä.
áâîøà àðå îåöàéí äîìöä ìùéîåù áãáù (ùí ãåÌáÌø òì ãáù ùäú÷ì÷ì) ìèéôåì áôöòéí. åëê ðàîø ùí: "åäÈà ééï ùäçîéõ, ùîï ùäÄáÀàÄéù ãáù ùäÄãÀáÌÄéù... ùîï ùäáàéù, ãáù ùäãáéù ìîÇàé çÇæåÌ? ùîï çÂæÄé ìâÄìÀãÌÈàÅé, ãáù ìëÀúÄéùÈà ãÌÄâÀîÇìÌÅàé" (ááà îöéòà ìç ò"à). äëååðä ëàï ìîåöøéí ùäú÷ì÷ìå: ééï ùäçîéõ, ùîï ùäáàéù åãáù ùäãáéù. áùîï ùäú÷ì÷ì ðéúï ìòùåú ùéîåù ìîøéçä òì òåøåú. áãáù ùäú÷ì÷ì àôùø ìäùúîù ìèéôåì áôöòéí ùðåöøå òì âá äâîì ëúåöàä îùçé÷ú äàåëó (ôéøåù øù"é). îùîò ùëáø áú÷åôú äúìîåã åáú÷åôúå ùì øù"é òîãå òì çùéáåú äãáù áèéôåì áôöòéí.
3. èéôåì áëéáé ÷éáä åîòééí: äãáùéí âåøîéí ìååéñåú çåîöéåÌú äàæåø äðâåò. àëéìä ùì ãáù 1-2 ùòåú ìôðé àøåçä (ëó àçú ùìåù ôòîéí áéåí) î÷èéðä àú äôøùåú ä÷éáä, ùäï áäøáä î÷øéí îâåøîé äëéá. äãáø ùîñééò ìøéôåé äëéá äåà ñôéçú îéí òì éãé äãáù, îä ùîáéà ìäâìãä îäéøä ùì ãåôï ä÷éáä äôðéîé åáëê ìøéôåé äëéá. æ÷ðé äëååøðéí áàøõ îñôøéí ùòåã áùðåú äòùøéí åäùìåùéí ùì äîàä äòùøéí äéä äèéôåì áãáù äùéèä äèáòéú ìèéôåì áëéáé ÷éáä, ùîðòä àú äöåøê áðéúåçéí.
4. äùôòä îùìùìú ÷ìä: éòéì àöì éìãéí (àê âí àöì îáåâøéí) åìàìä äñåáìéí îòöéøåÌú. îä ùîúøçù äåà ùéôåø úðåòú (ôøéñèìèé÷ú) äîòééí. ùéôåø æä îåòéì áøéôåé áîçìåú îòééí ùåðåú.
5. äøâòú èçåøéí îåãì÷éí: äãáø ðòùä òì éãé îøéçú ãáù áàæåø ôé äèáòú äãì÷úé.
6. îðéòä åèéôåì áîçìåú ãøëé äðùéîä: ãì÷åú âøåï, ãì÷ú îòøåú äàó-äùú (ñéðåñéèéñ), åòåã. äèéôåì ðòùä òì éãé äëðñú ãáù ìúåê äðçéøééí áäñèú äøàù àçåøä (åäãáù ðéâø ìâøåï), òì éãé àéðäìöéåú äîëéìåú ãáù, àå òì éãé àëéìú äãáù òöîå. àëéìú ãáù èåáä âí áäöèððåéåú äùëéçåú àöì øáéí îàúðå.
7. èéôåì á÷ãçú äùçú (Hay Fever): ìòéñä ùì çìú ãáù àå àéðäìöéåú ùì ãáù.
8. èéôåì ááòéåú áøéàåúéåú ðùéåú (âéðé÷åìåâéåú) ëãì÷åú áöååàø äøçí åèéôåì áæéäåí ùì äèôéì Trichomonas vaginalis áðøúé÷.
9. èéôåì áîçìåú ìá åëìé ãí: ìôé ãéååÌçéí îîæøç àéøåôä, îãåáø áàåèí ùøéø äìá (àëéìú 70 âøí ùì ãáù ìéåí).
10. èéôåì áîçìåú ëøåðéåú ùì äëáã: äâáøä éùéøä ùì îàâøé äâìé÷åâï, ìëï éù äîîìéöéí ìçåìéí àìä ìäùúîù áãáù áî÷åí áñåëø ìáï.
11. ãáù (áðèéìä éåîéú ùâøúéú) îòåãã ôòéìåú ú÷éðä ùì äìá.
12. äãáù éãåò ëîæåï îøâéò.
13. ãáù îåðò äúôúçåú öÄìçä (îéâøðä). áî÷øéí ìà îòèéí äåà îçñì ëàáéí îéâøðìééí.
14. òøëéåú àçøú ä÷ééîú áäëììú ãáùéí áúôøéè äéà áúçåí ùì ä÷èðú äçùù ìçìåú áîçìåú ñøèï. îîöàé îç÷øéí îìîãéí ùáîãéðåú àùø áäï ðôåõ äùéîåù áñåëø (äîç÷ø ðòøê á-20 îãéðåú îòøáéåú ëåìì: àøä"á, áøéèðéä, äåìðã, ÷ðãä, ãðîø÷) ùéòåø îçìåú ñøèï äùã äéä âáåä îùîòåúéú îàùø áîãéðåú ùáäï ùéòåø äùéîåù áñåëø ÷èï éåúø (éåâåñìååéä, ôåøèåâì, éôï, àéèìéä).
15. ìôðé âéìåé äàéðñåìéï (áùðú 1929) åâí äéåí, éù áéï äîøôàéí èáòåðééí (ðèåøåôúéí) ëàìä ùðäâå åðåäâéí ìúú ìçåìé ñåëøú (îèéôåñ 2) ãáù ãåå÷à ëãøê ìäåøãú øéëåæ äâìå÷åæ áãí (äãáø çééá ìäéòùåú áôé÷åç øôåàé). äåøãú øîú äñåëø áãí ò÷á àëéìú ãáù ÷ééîú âí àöì àãí áøéà. äâåøîéí ìëê äí îøëéáéí ëéîééí (ùìà æåäå) åàùø îöåééí áãáù. îç÷ø ùðòøê áùáè àéðãéàðé áî÷ñé÷å äöáéò òì ëê ùùëéçåú äñåëøú áéï àðùéå äéúä ðîåëä ëì òåã ðéæåðå îãáù åîôøåú. îàåúä ú÷åôä ùäàéðãéàðéí äçìå ìäùúîù áñåëø ìáï åäîòéèå áäëììú ãáù áúôøéèí ùéòåø î÷øé äñåëøú òìä áöåøä áåìèú.
îîöàéí àìä îöèøôéí ìîîöàéí åìòåáãåú àçøåú ùùéòåø âáåä ùì çåìé ñåëøú ÷ééí áàåëìåñéåú ùì àåëìé ñåëø ìáï ìòåîú àìä äðéæåðéí îãáù àå îôøåú.
16. èéôåì áãì÷åú ëìéåú, áàáðé ëìéåú åáùìôåçéú ùúï òì éãé àëéìú ãáù.
17. äùôòä îøâéòä òì îòøëú äòöáéí ìàðùéí äñåáìéí îðÆàåÌøåÉæåÉú åîðãåãé ùéðä (îåîìõ ìàëåì àú äãáù ë-3 ùòåú ìôðé äùéðä).
18. úàáåï ùì éìãéí "ðôúç", åøîú ääîåâìåáéï òåìä áöåøä îùîòåúéú àöì úéðå÷åú àùø ðéæåðéí îãáù åìà îñåëø ìáï.
19. èéôåì áòééôåú åáîöáé øåç ãëàåðééí: ðñéåï ùðòøê àöì ÷ùéùéí (áèååç äâéìéí 75-86 ùðéí) ù÷éáìå áîùê 6 çåãùéí ëì éåí 100 âøí ãáù îöáéò òì ùéôåø áîöá äøåç, çéåðéåú âãåìä éåúø, äèìú äùúï ðòùúä ú÷éðä, òìéä áøîú ääîåâìåáéï, åâí áîñôø ëãåøéåú äãí äìáðåú. áðåñó, øîú äëåìñèøåì éøãä áë-20%.
20. èéôåì áîçìåú òéðééí: àøåæéåú ùì ä÷øðéú àùø îâìéãåú á÷åùé. áøôåàä äòîîéú îîìéöéí ìùéí ãáù áúåê äòéï áî÷øä ùì éÈøåÉã (÷ÈèÈøÇ÷Àè).
21. èéôåì áî÷øéí ùì áøéçåú ñéãï (àåñèåàåôåøåæéñ) àëéìä ùâøúéú ùì ãáù áèçéðä òùåéä ìùôø àú îöá äáøéàåú åòåöøú àú äúãøãøåú äñéãï áòöí.
22. èéôåì áôñåøéàæéñ (ñôçú). áøôåàä äòîîéú äáãåàéú îöéòéí ìçåìé ñôçú (ôñåøéàæéñ) îø÷çú äîåøëáú îâøâøéí èçåðéí ùì ñÇáÌÀøÈä îåÌøÈä (ùøó äàìååøä? ðéúï ì÷ðåú áùåÌ÷Åé äàøõ) òí ãáù. äëðú äîø÷çú (äîðä äéåîéú) äéà øáò ëôéú ùì ñáøä îåøä èçåðä åëôéú ãáù. ðåèìéí àåúä ááå÷ø òì áèï øé÷ä. ìàçø îñôø ùáåòåú éù òãåéåú òì äéòìîåú äñôçú áîñôø ìà ÷èï ùì î÷øéí.
23. îëìåì äúëåðåú äîöåéåú áãáùéí äåìéã ùéîåù âí áùéîåø áùø çé àåúå äéå îáúøéí ìðúçéí åîàçñðéí áãáù.
áëúáé ääéñèåøéä îöåééí úéàåøéí ùì çðéèú âåôåú åùîéøúï äîîåùëú áúåê ãáù. ëê, ìîùì, àìëñðãø îå÷ãåï, ùîú áæîï îñòåúéå áîæøç äúéëåï, âåôå äåòáø ì÷áåøä áîåìãúå áî÷Çãåðéä ùáéååï áúåê îÀëì òð÷ äîìà ãáù.
æàú åòåã, áàçú äôéøîéãåú áîöøéí ðîöà îÀëì ãáù ùäéä ñâåø äøîèéú åáå äéúä îöåéä âåôú úéðå÷ ùðùúîøä ìäôìéà.
åáäéñèåøéä ùì àøõ éùøàì îöàðå ùäåøãåñ ðäâ ìçðåè àú é÷Äéøéå ùðôèøå áúåê ãáù.
24. áãáù îöåéä âí äàðøâéä ä÷åñîéú. î÷åøä áàðøâééú äùîù àùø îå÷øðú òì ëì äé÷åí åòì ëì äîöåé áå, åùåìçú àú ÷øðéä î÷åøåú äàðøâéä ùìä âí àì äôøçéí åáúåëí àì öåó-äôøçéí àùø îäååä àú äî÷åø ìãáù. ììà ëì öì ùì ñô÷ ðåãòú ìàðøâéä ÷åñîéú æå úøåîä åçùéáåú øáä ìáøéàåú äàãí.
äãáù ëîøëéá çùåá áúëùéøéí ÷åñîèééí
ëôåú éãé ëååøï áæîï äøãéä ðøàåú çì÷åú ëôðé úéðå÷ ëàùø äï îøåçåú áãáù ùàìå ëååøðéí åéñôøå ìëí æàú.
îñúáø ùîëìåì úëåðåú äãáù äåìéãå ùéîåù ùìå áèéôåìé òåø ÷åñîèé÷ä ùì îîù. éùðï òãåéåú ùëáø áîöøéí äòúé÷ä äùúîùå áãáù áúòùééú ä÷åñîèé÷ä. úðåôä øáú îùîòåú äéúä áîàä äàçøåðä, ùáÌäÌ çáøåú ÷åñîèé÷ä îäâãåìåú åîäîåáéìåú áòðó áøçáé äòåìí åáéùøàì, äçìå ìäùúîù áúëùéøéí ÷åñîèééí ìèéôåì áòåø ëàùø äí îëéìéí øéëåæ âáåä ùì ãáù (20-40%).
øåá äúëùéøéí ä÷åñîèééí äîëéìéí ãáù îëéìéí âí îøëéáéí èáòééí àçøéí, ëîå: úîöéú ðáè çéèä, ùîï ù÷ãéí, ùòååú äãáåøä, öîçé îøôà, åòåã.
äùéîåù ä÷åñîèé áúëùéøéí äîëéìéí ãáù (îùçåú, îñëåú, úîéñåú ùèéôä) äåà øçá åîâååï åëåìì ùîéøä òì çéåðéåú äòåø, èéôåì áàÇ÷ÀðÆä ("ôöòé áâøåú"), èéôåì áîå÷ãéí ãì÷úééí áòåø, ðé÷åé äòåø, îðéòä àå èéôåì á÷îèéí. ëï ðòùä ùéîåù áãáù ìçéæå÷ äùÒÅòø åìùîéøú çéåðéåúå òì éãé çôéôú äùòøåú áúëùéøéí äîëéìéí ãáù. îø÷çåú ìèéôåì áùÒÅòø äîëéìåú ãáù îöéò ìðå ÷åáé áø áñôøå: ùÒÅòø äîäôëä äèáòéú (äåöàú ñôøééú îòøéá, úùî"è).
ãøëé äùéîåù áãáù ìîèøåú øôåàéåú àå ÷åñîèéåú
äàåôðéí åäãøëéí ìùéîåù áãáù ìîèøåú øôåàéåú àå ÷åñîèéåú äí îâåÌåðéí. ìäìï ãøëé äùéîåù äòé÷øéåú. áëì äî÷øéí îåîìõ ìäùúîù áãáù ùìà çåîí:
àëéìú ãáù: ëîåú ùäåà àå áäéåúå îøåç òì ôøåñú ìçí. ëîåú ùì 3-6 ëôéåú ìéåí (áôøéñä ìàåøê ëì äéåí åìà áîøåëæ) äéà äàéãéàìéú ìàãí áøéà.
ìòéñä ùì çìú ãáù îåîìõ àçú ìéåí.
ãáù áúåê îù÷ä. îåîìõ ìà ìäåñéôå ëàùø äèîôøèåøä ùì äîù÷ä îòì ì-40 îòìåú öìæéåñ.
àëéìú îø÷çåú ãáù (òí áöì àå ùåí øàä áäîùê).
ìèéôåì ááòéåú áøéàåúéåú ùì îòøëú äðùéîä äòìéåðä. îðéçéí âåù ãáù îâåáù áâåãì ùì æéú òì äðçéø ëùäâåó ðúåï áîöá ùì ùëéáä øàù ìàçåø åðåùîéí ãøê äàó.
àéðäìöéä àåéøåæåìéæöéä ùì ãáù òì éãé ùéîåù áîùàôéí.
ùéîåù åâéðìé: ùèéôåú áúîéñú ãáù áîéí (30-40%) ùì äðøúé÷, àå äçãøä ùì îìîìä òèåôä áãáù îâåáù ìúåê äðøúé÷ (ëùéîåù áèåÉîôåÉï)
ãáù ëîøëéá áîùçåú.
àîáèéåú òí ãáù: 4-10 ëôéåú ãáù áàîáè îéí çîéí (35 îòìåú öìæéåñ) ìîùê 15-30 ã÷åú. àôùøéú âí àîáèéä ùì ëì äâåó àå ùì çì÷é âåó ùåðéí (ëâôééí).
øÀèÄéåú ÷åîôøñéí ùì çì÷é âåó ùåðéí òí úîéñåú äîëéìåú 30-40% ãáù.
úîéñä îéîéú çîä ùì ãáù: ùéèä æå äéúä î÷åáìú ìèéôåì áëéá ÷éáä ìôðé áùðåú äòùøéí åäùìåùéí ùì äîàä äòùøéí, ëàùø ìà äéå òãééï ð÷åèåú âéùåú èéôåìéåú éòéìåú àçøåú. äîãåáø áúîéñä îéîéú ùì ãáù (áéçñ ùì 1:1), äîçåîîú òã ì-70 îòìåú öìæéåñ. úîéñä æå ðäâå ìùúåú áëîåú ùì ìà éåúø î-100 î"ì ìéåí. çéîåí äãáù îàôùø ñôéâúå äéòéìä áãåôðåú ä÷éáä åäåøãú çåÌîöéåÌú ä÷éáä ãáø çùåá áéåúø áî÷øä ùì öåøê ìøôà ëéá áãåôï ä÷éáä. îñúáø ùúîéñä ÷øä ùì ãáù áîéí îòåããú àú ääôê: äâáøú äôøùú îéöé ÷éáä åáëê îâáéøä àú çåîöéåú ä÷éáä.
îÄø÷çåú ðáçøåú òí ãáù
àôùø ìø÷åç ãáù áöåøåú ùåðåú. äî÷åáìåú åäîåîìöåú áîø÷çåú îåáàåú ìäìï:
ãáù åáöì éáù: ôåøñéí áöì éáù ìôøåñåú åîëñéí àåúå áãáù. îùàéøéí ìîñôø ùòåú òì äùåìçï (îãó). úåëï äáöì òåáø îéöåé àì äãáù, ùðòùä ãìéì åèòîå î÷áì àú àøåîú äáöì.
ãáù åùåí: îø÷çú ãåîä ìîø÷çú äãáù òí äáöì äéáù àê òí ôøåñåú ùéðé ùåí, áäáãì ðåñó ùàú ùéðé äùåí éù ìùøåú 1-3 ùáåòåú áãáù (ìùí îéöåé éòéì ùì äùåí ìãáù).
ãáù òí áöì éáù åùåí: îø÷çú ãåîä ìîø÷çåú äàçøåú, àê òí áöì éáù åùåí éçãéå.
ãáù áîéõ ìéîåï: ìîéõ ìéîåðéí îåñéôéí ãáù, îòøááéí åîùàéøéí òì äùåìçï (îãó).
îø÷çåú àìä ùöåééðå ìòéì, îåîìöåú ìùéîåù áãì÷åú âøåï, àåæï, îòøëú äðùéîä, äöèððåú. øöåé ì÷çú àåúï òì áèï øé÷ä: ½-1 ùòä ìôðé àøåçä: 1-3 ëôéåú ìéåí. ëì 2-3 éîéí îåîìõ ìäëéï îø÷çú çãùä.
çìú ãáù: ùéîåùä áøôåàä äòîîéú (ùî÷åøä áîãéðú åøîåðè ùáàøä"á), ìèéôåì á÷ãçú äùçú (Hay Fever). ìòéñä 3-4 ôòîéí áéåí ùì çìú (éòøú) ãáù åîéöåé îÀøáé ùì äòéñä. àú äùòååä, ùðåúøú áñåó äìòéñä, éù ìæøå÷ åìà ìáìåò îëéåï ùæå àéðä îúòëìú áîòé äàãí.
ãáù ìèéôåì áçúëéí, áôöòéí åáëååéåú (çáéùä áéåìåâéú): éù ìîøåç àú äãáù òì äàæåø äãåøù èéôåì åìëñåúå áâæä. çåæøéí òì äôòåìä 3-4 ôòîéí áéåí. æàú îëÌéåÈï ùäãáù ðñôâ áòåø éçñéú îäø.
îø÷çåú áéúéåú, úøåôåú ìùåøä ìà ÷èðä ùì îãååéí åçåìééí ùáäï îöåé äãáù ëîøëéá òé÷øé åáåìè, àôùø ìîöåà áñôøå äîøú÷ ùì áðé ðçîéàñ "çîñä" (äåöàú îåãï, 1996).
äòøä åàæäøä: îø÷çåú àìä àéðï äîìöåú øôåàéåú àìà ñéëåí ùì äî÷åáì áøôåàä äèáòéú åäòîîéú. òì ëì àãí ìäéååòõ áøåôà àå áéåòõ áøéàåúé îåñîê àí äåà øùàé ìäùúîù áîø÷çú æå àå àçøú, úåê ðúéðú äãòú òì ñéëåðé àìøâéä, áòéåú ñåëøú, äùîðä åáòéåú áøéàåú àçøåú.
ùéîåùéí àçøéí áãáù
èååç äùéîåùéí áãáù äåà øçá åî÷éó. ùðé ùéîåùéí îòðééðéí àçøéí äí ùéîåù áãáù áúåê çåîøé ñéëä åùéîåù áå ëçåîø ñåôç îéí áîëìé ãì÷. ìæä äàçøåï àó ðøùí ôèðè áàøä"á áùðú 1968 (îñ' äôèðè 3393059).
äàí ãáù åñåëø çã äí?
ìèåòðéí ùñåëø (áéï àí äåà ìáï àå çåí) åãáù çã äí, éù ìäáäéø ùàéï äãáø ëê åæàú îäèòîéí äáàéí:
1. àîú åéöéá ùäï ñåëø åäï ãáù îáçéðä úæåðúéú úëåìúí ñåëøéú.
2. äñåëø äìáï (ùäåà ãå-ñåëø), àùø ëáù àú äòåìí ë"îîúé÷ äáìòãé" (ëîòè) ùì îæåðåúéðå, äåà ìîòùä çåîø ëéîé èäåø åìà îæåï, àó ùî÷åøå á÷ðä ñåëø àå áñì÷ ñåëø, åäåà äîåáéì ùáéï "äîîúé÷éí äîìàëåúééí".
ìôðé ùäàãí äçì ìäùúîù áñåëø äìáï, áîàä äùù-òùøä, äåà äùúîù ëîîúé÷éí áôéøåú èøééí, îéåáùéí àå áîéöéí (àæ ð÷øàå ãáù) îúîøéí, çøåáéí, úàðéí, åòåã àå áãáù ãáåøéí. ëì àìä äí îîúé÷éí èáòééí ëàùø äâìå÷åæ åäôøå÷èåæ äí äáñéñ äñåëøé ùìäí, åìà äãå-ñåëø äîåëø áùîå äñåëø äìáï.
3. äñåëø (ìáï àå äçåí) äåà îåöø æé÷å÷ ùì ñì÷ ñåëø àå ùì ÷ðä ñåëø. ñåëø æä äåà çåîø ëéîé àçã, ð÷é åîåâãø ãå-ñåëø: ñåëøåæ, ùôøè ìîúé÷åúå, äåà ðèåì ëì ñîîðéí åééçåãéåú. (ñåëø çåí îëéì âí îòè åéèîéðéí åîéðøìéí áäéåúå ùìá îå÷ãí áúäìéê æé÷å÷ äñåëø äìáï).
4. áðåñó ìîúé÷åúå ìãáù éù âí èòí, øéç åöáò. àìä îåñéôéí äøáä ìèòí äîù÷ä, äîàôä àå äúáùéì ùìäí äåÌñó ãáù. úåôòä æå àéðä ÷ééîú áî÷øä ùì ùéîåù áñåëø ùìå àéï ìà öáò, ìà øéç åìà èòí (ôøè ìîúé÷åúå).
æàú åòåã, îúëåðéí àôåééí (ëîå òåó áúðåø), éø÷åú îáåùìéí, åòåã àùø îëéìéí ãáù î÷áìéí âååï ùì áø÷ ùçåí äùæåø áøéç ðéçåç ùî÷åøå áãáù.
ìöåøä îòåãðú ùì îæåï çùéáåú øáä áúøáåú äàëéìä. ùéîåù áñåëø ìáï ðòãø äùôòä ëæå.
5. îéãú îúé÷åúå ùì äãáù âãåìä ôé ùìåù îîéãú îúé÷åúå ùì ñåëø ìáï.
6. çéé äîãó ùì ãáøé áéùåì åîàôä òí ãáù àøåëéí áöåøä îùîòåúéú îçéé äîãó ùì àìä ùäåñó ìäí ñåëø. äñéáä äéà äéîöàí ùì çåîøéí àðèéîé÷øåáééí áãáù àùø îùîøéí àú äúáùéì àå àú ãáø äîàôä. îèáò äéåú äñåëø çåîø ëéîé ð÷é çåîøéí îùîøéí àìä àå àçøéí ìà îöåééí áå.
7. îâååï äùéîåùéí äøôåàééí áãáùéí ëçåîø àðèéñôèé åáçáéùä áéåìåâéú (èéôåì áôöòéí åáëååéåú) àéððå ÷ééí áî÷øä ùì ñåëø ìáï.
8. ðæ÷éí äðâøîéí òì éãé ùéîåù áñåëø (ùéîåù ùäåìê åîúøçá áòåìí), ôåøñîå áëúáé òú îãòééí åøôåàééí. "äøåöç äîúå÷" "The sweet killer" àå "The white killer", ëê ð÷øà äñåëø äìáï. ëéðåééí ëàìä àéï, åìà ðéúðå îòåìí, ìãáù.
9. ùéòåøä ùì ùëéçåÌú îçìú äñåëøú âáåä á÷øá àåëìåñéåú äîùúîùåú áñåëø ìáï ëîîúé÷. ùéòåø î÷øé äñåëøú ÷èï åàó àôñé àöì àåëìåñéåú àùø àéðï îùúîùåú áñåëø äìáï åîîéøåú àåúå áîîúé÷éí èáòééí: ôéøåú, îéöé ôéøåú àå ãáù. îèòîéí àìä ùìîä äîìê (ùìà éãò ñåëø ìáï îäå) äîìéõ òì äãáù ëî÷åø úæåðúé åëîîúé÷.
10. òáåãåú îç÷ø îãòéåú ùôåøñîå áùðåú äúùòéí ùì äîàä äòùøéí îöáéòåú òì ëê ùùéîåù îîåùê áñåëø òìåì ìäåáéì ìäéååöøåú àáðéí áëìéåú. ìãáù àéï úåôòåú ùìéìéåú ëàìä.
11. îç÷øéí ùðòøëå á÷áåöåú éìãéí äöáéòå òì ëê ùàëéìú ñåëø îåìéãä ùéðåééí áâìé äîåç åùéðåééí ìøòä áéëåìúí ìäúøëæ, òìéä áøîú äàãøðìéï áãí åëúåöàä îëê úåôòåú ùì äéôøà÷èéáéåú. éù ìæëåø: äîãåáø áñåëø åìà áãáù!
12. îç÷øéí ùðòøëå áùéðééí áúðàé îòáãä åâí áùéðééí áôä òì äùéîåù áãáù åáñåëø ìáï, äöáéòå òì äøñ ùì ùëáú äùï (àîðèì) ëúåöàä îäùôòú äñåëø äìáï. ðæ÷éí àìä ìà ðâøîéí òì éãé ãáù. äçå÷øéí îðéçéí ùîðéòú äøñ äùï òì éãé äãáù î÷åøä áäéîöàí ùì ñéãï, æøçï åôìåàåø áãáù øëéáéí ëéîééí àùø àéðí ðîöàéí áñåëø äìáï áäéåúå, ëàîåø, çåîø ëéîé ð÷é.
13. äàðøâéä ä÷åñîéú, ùî÷åøä áàðøâééú äùîù, îöåéä âí áãáù, îä ùìà ÷ééí áñåëø. òì òøëéåúä åçùéáåúä ùì äàðøâéä ä÷åñîéú ááøéàåú ëáø ñåôø åãåáø øáåú.
ëì äîåáà ìòéì îöáéò áéøåø òì ëê ùãáù åñåëø àéðí æäéí. éúøåðåú äãáù áøåøéí îåì çñøåðåú äñåëø äìáï. ëì îé ùáøéàåúå é÷øä ìå éðäâ áúáåðä åéçìéó àú äñåëø (ìáï àå çåí) áãáùéí àå áîîúé÷éí èáòééí àçøéí (ëôéøåú àå îéöé ôéøåú).
îñôø äáäøåú ìðåùà äãáù
1. ëéåí, ëàùø îãåáø òì ãáù, äåà úîéã ãáù ãáåøéí èáòé åàéï æä îùðä îä ëúåá òì äúååéú: "ãáù èáòé", "ãáù èäåø", "ãáù ãáåøéí èäåø" ãáù äåà ãáù ãáåøéí áìáã.
2. àôùø ìúú ãáùéí âí ìúéðå÷åú. àéï çùù îãì÷åú îçééã÷ äáåèåìéðåí. áëì ãâéîåú äãáù ùðì÷çå áàøõ (ë-300) ìà ðîöà äçééã÷. éúøä îæå: áîùê ëì ùðåú äîãéðä (ìîï 1948) äéå ùðé î÷øéí ùì äøòìä ááåèåìéðåí, åàìå ÷øå ëúåöàä îàëéìú ùéîåøé ãâéí åìà îàëéìú ãáù. öà åìîã.
3. ãáù î÷åì÷ì äåà ãáù àùø àå ùðåöøå áå ùúé ùëáåú, àçú îéîéú åäàçøú îâåáùú, àå ãáù àùø îåôéòä áçì÷å äòìéåï úñéñä. áùðé äî÷øéí ìôðéðå ãáù î÷åì÷ì ùéù ìäéîðò îùéîåù áå.
4. ò÷á øãééú ãáù îäëååøú ðåöø áä îçñåø áãáù àùø îèáò ééöåøå òì éãé äãáåøä äéä îéåòã ìäæðú äøéîåú å/àå äãáåøéí. ìîðéòú çñøéí àìä ëååøðéí îæéðéí àú äãáåøéí áúîéñú ñåëø ìáï ùîîðå îôé÷åú äãáåøéí ãáù, àê äåà ðèåì ëì úëåðåú ðåñôåú ùéù ìãáù. ãáù æä àéðå ðøãä òì éãé ëååøðéí åîëàï ùàéðå îùåÌåÈ÷ ìöøëðéí.
ãáù åãáåøéí ëðù÷ áéåìåâé
ääéñèåøéä îìîãú àåúðå âí òì ùéîåù áãáùéí åáãáåøéí ëðù÷ áîìçîåú áéï öáàåú.
áöã òøëå äâáåä ùì äãáù ùäéä éãåò òåã î÷ãîú ãðä (òéðéå ùì éäåðúï àåøå ëàùø àëì îï äãáù, ùìîä äîìê äîìéõ ìáðå ìàëåì ãáù, åòåã) îñúáø ùéëåìéí ìäéåú âí öããéí àôìéí ìùéîåù áãáù àå áãáåøéí.
äî÷åø ìùéîåùéí àôìéí àìä áãáù, äí ãáùéí àùø îåô÷éí îöåó ùì ôøçéí àùø äÄðí àøñééí ìàãí.öåó îôÌøçéí îñåéîéí òìåì ìäéåú àøñé ìàãí, áùòä ùìáòìé çééí àçøéí (àå ìãáåøä òöîä) äåà éëåì ìäéåú ãáù èåá ùëìì åëìì àéðå øòéì.
öåó îôøçé äøãåÌó äðçìéí (Nerium oleander L.) åîôøçé ùåùðú äàìôÌéí (Rhododendron) äåà øòéì ìàãí åîëàï ùâí ãáùéí îöåó ôøçéí àìä àøñé ìàãí.
ëàîåø, ääéñèåøéä éåãòú ìñôø òì ùéîåù áãáùéí øòéìéí ëðù÷ áéåìåâé. ìäìï ëîä îñéôåøé ääéñèåøéä áðåùà æä:
áùðú 401 ìôðé äñôéøä, äîöáéà äéååðé ëÌÀñÆðåÉôåÉï äðäéâ òùøú àìôéí çééìéí çæøä ìîåìãúí ìàçø ùäáéñå àú öáàåúéå ùì îìê ôøñ. áùäåúí áàñéä ä÷èðä áñáéáåú äéí äùçåø äáçéðå áðçéìé ãáåøéí èáòééí äîùåôòéí áãáù. äí áææå àú äðçéìéí åäúòðâå òì äîúå÷ ùáäí äãáù. ìàçø îñôø ùòåú äçìå äçééìéí ìâìåú ñéîðé ùâòåï, çì÷ îäí çùå ùéúå÷ áâåôí àùø äéä îìåÌåä áñéîðé ãëàåï. îçðä öáà éååï äîðöç ÷øñ åø÷ ìàçø îñôø éîéí äúàåùùå äçééìéí åçæøå ìáøéàåúí äú÷éðä.
äñéáä ìäøòìä äîåðéú æå äéà ãáù îöåó ôøçé ùåùðú äàìôÌéí àùø ðôåõ áàåúí äàæåøéí. ñçøçåøú, èùèåù øàééä, çåñø ùìéèä áùøéøéí, åìôòîéí úåôòåú ùì ùâòåï äí äñéîôèåîéí îàëéìú ãáù øòéì æä.
àðùé øôåàä, îãò åáøéàåú éååðééí åøåîééí äéå á÷éàéí áàéëåú ãáùéí ùî÷åøí áî÷åøåú âéàåâøôééí ùåðéí. äáåìè åäéãåò áéðéäí äåà ôÈìÄéðÄé, äîãòï äøåîàé äéãåò, áäéåúå èáòåðé, ùäöáéò òì àéëåúí äâáåää ùì ãáùéí îàæåø àâï äéí äúéëåï åäæäéø îôðé øòéìåúí ùì ãáùéí îàæåø äéí äùçåø. ãáùéí àçøåðéí àìä äåà ëéðä áùí "Meli maenomenon" ("äãáù äîùâò").
áøàùéú äñôéøä, ë-400 ùðéí ìàçø ëñðåôåï åîìçîúå áôøñéí, äöéá îéúÀøÄéãÆèÆñ, îìê ôåðèåñ ùìéã äéí äùçåø, çìåú ãáù øòéìåú áãøê öáàåúéå ùì ôåîôéåñ, äîöáéà äøåîé (àùø ëáù âí àú àøõ éùøàì). äâãåãéí äøåîééí ùñòãå àú ìáí áãáù äøÈòéì (îöîçé äøåãåãðãøåï) äåáñå á÷øá.
áùðú 946 ìñôéøä, áàåúå àæåø (äéí äùçåø) ðèáçå ë-5,000 çééìéí ùäéå ðúåðéí úçú äùôòú äøòì ùäéä îöåé áãáù åî÷åøå áöåó ôøçé äøåãåãðãøåï. äéå àìä àåéáé äðñéëåÌú äøåñéú ÷ééá ùäåáñå ëúåöàä îàëéìú äãáù.
áùðú 1489 ðèáçå ë-10,000 çééìéí èèøééí òì éãé äøåñéí. æàú ìàçø ùäçééìéí äèèøééí "èøôå" áìäéèåú ãáù øòéì (ùåá, îöåó ôøçé äøåãåãðãøåï) àùø äéä îåöá (áëååðä àå áùââä) ìéã îçðåú äöáà ùìäí áàæåø äéí äùçåø.
áùðú 1857 ãåÌåÇç òì äøòìú çééìé äãøåí áîìçîú äàæøçéí ùì àøöåú äáøéú áãáù ùäåô÷ îöåó ôøçéí øòéìéí.
àåìí ìà ø÷ ãáùéí ùéîùå ëðù÷ áéåìåâé. âí ãáåøéí åöøòåú ùéîùå ëëìé ðù÷ áúåìãåú äîéï äàðåùé. ìäìï ëîä ñéôåøéí:
áú÷åôä äðéàåìéèéú (5000-4500 ìôðé äñôéøä) ðäâå öáàåú áàæåø îñåôåèîéä ìùàú ëúçîåùú áùãä ä÷øá ðçéìé ãáåøéí åöøòåú àåúí äéå îùìéëéí ìòáø îèøåú äàåéá ëùí ùîùìéëéí øéîåðéí àå çåîøé ðôõ.
áú÷åôú äî÷øà îåæëøú äöøòä ëðù÷. "åàùìç ìôðéëí àú äöøòä åúâøù àåúí îôðéëí ùðé îìëé äàîÉøé ìà áçøáê åìà á÷ùúê" (éäåùò ëã, éá).
áîãøéê äéùøãåú ìçééìéí àùø ëúá äñåôø äéååðé àÈðÄéàÈñ èÈ÷ÄéèåÌñ (áñáéáåú 350 ìôðé äñôéøä) äåà îùéà òöä îòùéú ìùçøø öøòåú åãáåøéí àì îåì çééìé äàåéá äîúôøöéí ìòéø.
áîàä äàçú-òùøä äùìéëå çééìéå ùì äðøé äøàùåï îìê àðâìéä ðçéìé ãáåøéí ìòáø öáàå ùì äãåëñ îìåøééï.
àåúä è÷èé÷ä àåîöä áùðú 1289 áîìçîú ääåðâøéí áúåø÷éí.
ùåããé äéí äñôøãéí, áîàåú äùìåù-òùøä åäàøáò-òùøä, ðäâå ìäùúìè òì àðéåú âãåìåú úåê ùéîåù, áéï äéúø, áðçéìé ãáåøéí.
áîàä äùáò-òùøä äùìéëå úåùáé äòéø äáååàøéú ÷éñéðâï ðçéìé ãáåøéí òì äàáéøéí äùååãéí ùú÷ôå àåúí. ùøéåï äàáéøéí äâï òì âåôí îôðé ò÷éöåú äãáåøéí. àê äñåñéí, ùòìéäí øëáå äàáéøéí, äåÌöàå îëÌìì ôòåìä ò÷á ò÷éöåú äãáåøéí.
áàåúä ú÷åôä ôùèå çééìéí òì äëôø ìáééðáåøâ ùáôøåñéä. äðæéøéí ùùëðå áàåúå ëôø äôëå àì îåì äçééìéí äùåòèéí ëååøåú åáëê äðéñå àåúí åùÑÅí äëôø ùåÌðä ì"òéø äãáåøéí".
áîìçîú äòåìí äøàùåðä (1914-1918) ðäâå çééìéí áìâééí ìäùìéê ðçéìé ãáåøéí òì äçééìéí äâøîðééí åàéìå çééìéí âøîðééí äùúîùå áãáåøéí ëðâã çééìéí áøéèééí.
áùðéí 1935-1936 áàúéåôéä, äîçúøú äî÷åîéú ðäâä ìùçøø ãáåøéí îëååøåú åîðçéìéí èáòééí àì îåì çééìéí ùì äîöáéà äàéèì÷é îåñåìéðé àùø ëáù àú àúéåôéä. ðñôçéí
ì÷è îúëåðéí ðáçøéí òí ãáù
îù÷ä ìéîåðã áÌÄéèÆø-ãáù
(äîù÷ä ùì àáùìåí)
ëîåú:
8-10 ëåñåú
îöøëéí:
3 ìéîåðéí áéðåðééí (öäåÌáéí-ìà éøå÷éí!)
9 ëôåú ãáù
2 ìéèøéí îéí áèîôøèåøú äçãø (ìà çîéí åìà ÷øéí).
àåôï ääëðä:
øåçöéí äéèá àú äìéîåðéí, çåúëéí ì÷åáéåú áâåãì ùì ëñ"î àçã. îëðéñéí ìîòáÌã îæåï çùîìé (áìðãø). îåñéôéí àú äãáù (2-3 ëôåú òì ëì ìéîåï) åàú äîéí, òã ìëéñåé äãáù åäìéîåðéí. îòøáÌìéí ëùúé ã÷åú. îòáéøéí àú äòéñä ìîñððú áòìú çåøéí âãåìéí. àåñôéí àú äðåæì. òì äòéñä éåö÷éí îéí ìîéöåé îÀøáé ùì úëåìúå. îñððéí äéèá, úåê ñçéèú äòéñä. ìðåæì ìîù÷ä îåñéôéí îéí áäúàí ìèòí. îàçñðéí áî÷øø òã ìäâùä.
æäå îù÷ä èáòé, áøéà åîæéï. áãøê ëìì äôúòä éôä, áøéàä åîæéðä ìñåòãéí.
úä áãáù òí úáìéðéí
ëîåú:
6 ëåñåú
îöøëéí:
î÷ì ÷éðîåï áàåøê ùì ë-2-4 ñ"î
÷åøè ôìôì àðâìé
÷åøè öéôåøï èçåï
6 ëåñåú îéí
2 ëôéåú úä öîçéí îëì ñåâ òì ôé èòí äñåòãéí
2 ëôåú îéõ ìéîåï
½ ëåñ ãáù
àåôï ääëðä:
îåñéôéí úáìéðéí ìîéí åîøúéçéí áîùê 10 ã÷åú. áî÷áéì çåìèéí àú äöîçéí ìúä. éåö÷éí àú úîöéú äúáìéðéí áàéèéåÌú îòì äúä äöîçéí. îñððéí åîåñéôéí àú îéõ äìéîåï åàú äãáù. îâéùéí çí. îÄèáÌì ãáù áèçéðä
îöøëéí:
èçéðä âåìîéú (ìà îúåáìú)
ãáù
àåôï ääëðä:
îòøááéí áéçñéí ùååéí (àå áéçñéí àçøéí, ìôé èòí äñåòãéí) àú äèçéðä äâåìîéú òí äãáù. îàçñðéí á÷éøåø òã ìùéîåù. îâéùéí òí ÷ø÷øéí, ìçí çé åëãåîä. îÄèáÌì áøéà, îæéï åèòéí
îÄèáÌì ãáù áçîàä
îöøëéí:
çîàä
ãáù
àåôï ääëðä:
îòøááéí áéçñéí ùååéí (àå éçñéí àçøéí, ìôé èòí äñåòãéí) àú äçîàä òí äãáù. îàçñðéí áä÷ôàä òã ìùéîåù. îâéùéí òí ìçí, àå òí ÷ø÷øéí.
îÄèáÌì ùîðú åãáù
îöøëéí:
1/3 ëåñ ùîðú îúå÷ä
ëó îéõ ìéîåï
¼ òã ½ ëåñ ãáù
àåôï ääëðä:
î÷öéôéí àú äùîðú òã ùúéååöø ÷öôú ðå÷ùä. îåñéôéí àú äãáù åàú îéõ äìéîåï. îåøçéí òì ìçí àå òì ÷ø÷øéí. øåèá ãáù îéõ úôåæéí åàáå÷ãå
îöøëéí:
½ ëåñ îéõ úôåæéí
1 àáå÷ãå áùì
2 ëôåú îéõ ìéîåï
2 ëôåú ãáù
½ ëåñ îéåÉðéú
½ ëôéú îìç
îòè øåèá çøéó (èáñ÷å àå ñçåâ)
àåôï ääëðä:
îòøááéí äéèá àú ëì äøëéáéí (ìîòÅè äàáå÷ãå).
çåöéí àáå÷ãå, îñéøéí àú äâìòéï åîîìàéí áøåèá. îâéùéí ëîðä øàùåðä. èòéí åáøéà.
ñìè éø÷åú ñéðé áãáù
ëîåú:
4 îðåú
îöøëéí:
4 ôìôìéí
6 òâáðéåú
1 áöì
1 ñìøé
1 ëó ùîï æéú
1 ëó ãáù
1 ëôéú îìç
1 ëó îéõ ìéîåï
àåôï ääëðä:
çåúëéí àú äéø÷åú ìôøåñåú ã÷åú åîèâðéí áùîï. îåñéôéí ëó ãáù, îìç åîéí áëîåú îñô÷ú ëãé ùäéø÷åú ìà ééçÈøëå. îëñéí àú äñéø åîáùìéí ë-5 ã÷åú. îåñéôéí àú îéõ äìéîåï. ôùèéãú ñåìú åãáù
îöøëéí:
2 ëåñåú çìá
2 ëåñåú îéí
½ ëåñ ãáù
2 ëåñåú ñåìú
2 áéöéí
÷ìéôÌú ìéîåï îâåÉøãú
ëôéú àá÷ú åðéì
ëó çîàä
ùîï æéú
úáìéðéí òì ôé èòí äñåòãéí
àåôï ääëðä:
îáùìéí àú äñåìú áîéí øåúçéí, úåê áçéùä. îåñéôéí àú éúø äîøëéáéí, îðéçéí áúáðéú îùåÌîðú åàåôéí áçåí áéðåðé áîùê 30 ã÷åú áòøê.
îàôä áèèåú åúôåçé àãîä áãáù
îöøëéí:
áèèåú
úôåçé àãîä
áöì éáù
ãáù
îìç
úáìéðéí òì ôé èòí äñåòãéí
ùîï æéú
àåôï ääëðä:
îùÑÇîðéí àú úáðéú äàôééä åîåñéôéí ìä èáÌòåú áöì éáù.
çåúëéí àú äáèèåú åàú úôåçé äàãîä ì÷åáéåú åèåáìéí àåúí áîÄèáÌì ùäåëï îäãáù, îäúáìéðéí åîùîï äæéú. îðéçéí áúáðéú îùåîðú åéåö÷éí òì ëì úåëï äúáðéú àú äîÄèáÌì ùðåúø. àåôéí áçåí áéðåðé áîùê 30 ã÷åú áòøê. ìçí ôéøåú åãáù
(äîúëåï ùì ðéøä øòééúé)
îöøëéí:
100 âøí öéîå÷éí
200 âøí àâåæéí (ìåÌæ, ô÷àï, àâåæé äîìê) ÷öåöéí ìçúéëåú âãåìåú
100 âøí ù÷ãéí ÷öåöéí ìçúéëåú âãåìåú
100 âøí ôéøåú éáùéí (îùîù, â'éðâ'ø îÀñåÌëÌø, ãåáãáðéí, ÷ìéôåú ôøé äãø, øöåòåú úôåç òõ, åòåã òì ôé äîöåé åòì ôé èòí äñåòãéí) ÷öåöéí ìçúéëåú âãåìåú
3 áéöéí
7 ëôåú ÷îç ìáï
2 ëôåú ãáù
1 ëó ùì áøðãé, øåÌí àå ééï îëÌì ñåâ òì ôé èòí äñåòãéí
àåôï ääëðä:
îòøáÌáéí àú äôéøåú äéáùéí, àú äù÷ãéí, àú äàâåæéí åàú äöéîå÷éí. èåøôéí àú äáéöéí åîåñéôéí ìòéñä. ìùéí, îåñéôéí àú äãáù åîòøááéí àú äëåì.
îòáéøéí ìúáðéú îùåîðú äîøåôãú áãó àôééä. àåôéí áçåí áéðåðé-ðîåê áîùê ëùòä åøáò, òã ìäùçîä. îöððéí åîàçñðéí áî÷øø. îâéùéí ëôøåñåú ã÷é÷åú. éù ùîåøçéí çîàä òì ôøåñú ìçí äôéøåú.
òåâéåú ãáù òí æÇðâáÌÄéì
îöøëéí:
2 ëåñåú ãáù
100 âøí çîàä øëä
ëôÌéú æÇðâáÌÄéì èçåï
ëôéú öéôåøï èçåï
ëôéú ñåãä ìùúééä
áéöä àçú
4 ëåñåú ÷îç ìáï àå îçéèä îìàä
2 ëôåú ùåîùåí
½ ëåñ îéõ úôåæéí
àåôï ääëðä:
îòøáÌáéí àú ëì äçåîøéí. îâìâìéí àú äáö÷ áöåøú ð÷ðé÷, çåúëéí ã÷ ã÷ åàåôéí áúðåø áçåí âáåä (2500c) 10 ã÷åú áòøê.
òåâéåú ãáù åàâåæéí
îöøëéí:
1 ëåñ ãáù
100 âøí çîàä øëä
1 áéöä
1 ëó ÷ìéôú ìéîåï îøåñ÷ú
¼ ëåñ àâåæéí (ìåæ, ô÷àï, àâåæé äîìê)
1 ëåñ ÷îç ìáï àå ÷îç îçéèä îìàä
÷åÉøè ñåãä ìùúééä
àåôï ääëðä:
îòøáÌáéí àú äçîàä òí äãáù, òí äàâåæéí åòí ÷ìéôú äìéîåï. îåñéôéí áéöä, ÷îç åñåãä ìùúééä, çåúëéí ìöåøú òåâéåú ëìááÅðå åàåôéí áçåí áéðåðé 30 ã÷åú áòøê.
ì÷øéàä ðåñôú òì ìéîåãé ðèåøåôúéä ëðéñú |
